مفصل ران با مرور زمان دچار فرسودگی می‌شود و سر مفصل ران تخریب می‌شود و تعویض مفصل ران یا آرتروپلاستی قسمت تخریب شده را بر می‌دارد و یک پروتز فلزی را جایگزین آن می‌کند. پروتزها به دودسته سیمانی و غیر سیمانی تقسیم می‌شوند که با توجه به میزان آسیب دیدگی مفصل ران و شرایط بیمار یکی از آن را انتخابات می‌کنند.
آناتومی استخوان لگن
استخوان لگن انسان از سه مفصل تشکیل شده است و مانند یک پل ارتباطی بین اندام فوقانی و تحتانی است، استخوان لگن ساختار حلقوی دارد و استخوان ران که بزرگترین استخوان بدن به شمار می‌آید به لگن متصل شده است. لگن به خاطر قرار گفتن اندام‌های مهم ( مانند دستگاه گوارش، ادراری و تناسلی ) در این ناحیه بسیار مهم و حساس است.
ورزش‌هایی برای تقویت عضلات چهار سر ران و زانو
علت جراحی تعویض مفصل ران
جراحی آرتروپلاستی به بهبود درد و ناتوانی بیمار در انجام فعالیت‌های روزانه کمک می‌کند و اکثر افرادی که متقاضی این جراحی هستند دارای بیماری استئوآرتریت می‌باشند که این عارضه دامنه حرکات افراد را محدود می‌کند و فرد در انجام کار‌های خود ناتوان است.
اگر که بیمار با مصرف دارو یا دیگر روش‌های درمان بهبود پیدا نکرد باید که جراحی انجام دهد. علت‌های دیگر افراد برای جراحی تعویض مفصل ران این است که هنگام خواب یا استراحت درد غیر قابل تحملی دارند و گاهی اوقات مفصل به میزانی سفت می‌شود که نمی‌توان حرکت داد.
اقدامات قبل از عمل جایگزینی مفصل ران
از شخص بیمار میخواهند که چندین هفته قبل از انجام عمل مفصل ران معاینه فیزیکی کاملی را زیر نظر پزشک معالج خود بگذراند. قبل از انجام این عمل فرد بیمار از لحاظ جسمی و روحی نیز باید در شرایط خوبی قرار داشته باشد. و این مهم باید توسط پزشک بررسی گردد. افرادی که سابقه بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی دارند، بهتر است توسط یک پزشک متخصص در زمینه قلب، ارزیابی گردند.
باید به این نکته توجه داشت که مصرف کردن برخی از داروها قبل از جراحی جایگزینی مفصل ران ممکن است در حین عمل جراحی و در دوران بهبودی اختلالاتی ایجاد کند. با دقت داروهای مصرفی توسط بیمار مورد بررسی قرار گرفته. و فرد نیز باید پزشک خود را مطلع گرداند. قبل از عمل جایگزینی مفصل ران تصویربرداری و آزمایشات کاملی از فرد به عمل می آید.
رعایت نکاتی توسط بیمار قبل از عمل جایگزینی مفصل ران
- از آن جایی که پس از انجام این عمل محدودیت‌های حرکتی برای شما به وجود می‌آید و چندین هفته توان انجام فعالیت های روزمره را نخواهید داشت، حتماً یک همراه برای خود در این ایام در نظر داشته باشید
- در صورتی که فرد بیمار از سیگار و دخانیات استفاده می کند، باید چندین هفته قبل از عمل جراحی آنها را قطع نماید. تا مشکلاتی در زمان انجام عمل و بعد از آن به وجود نیاید.
- شب قبل از از عمل جایگزینی مفصل ران باید غذایی سبک میل نمود. زیرا نیازی به ناشتا بودن بیمار نمی‌باشد.
جراحی تعویض مفصل ران چگونه است؟
در اینجا این سوال پیش می‌آید که چه کسانی نیاز به جراحی تعویض مفصل دارند افرادی که دچار آسیب دیدگی غیر قابل برگشت مانند آرتروز، شکستگی، دررفتگی و روماتیسم شده‌اند. عمل جراحی توسط یک جراح ارتوپد انجام می‌شود و جراح قسمت آسیب دیده را برداشته و به جای آن یک مفصل مصنوعی قرار می‌دهد. این مفصل مصنوعی از چند بخش متصل به هم تشکیل شده است که به ترتیب کاسه فلزی، کاسه پلاستیکی، سر فلزی، گردن فلزی، دسته می‌باشد. معمولا جنس قسمت‌های مختلف مفصل‌های مصنوعی از پلی اتن یا سرامیک است.
بیمار در حین عمل بیهوش می‌شود و متوجه هیچ کدام از این عمل‌ها نمی‌باشد و پزشک بعد از خارج کردن قسمت آسیب دیده، کره فلزی را جایگزین آن می‌کند. سپس سر استخوان ران را از غضروف و قسمت‌های آسیب دیده پاک می‌کند در نهایت به ترتیب کاسه فلزی و داخل آن کاسه پلاستیکی سپس سر فلزی را قرار می‌دهد. سر فلزی باعث می‌شود که بتوان لگن را در جهت‌های مختلف چرخاند.
مراقبت بعد از جراحی تعویض مفصل ران
بعد از انجام این عمل بیمار باید چند روز در بیمارستان بماند تا چگونگی روند بهبودی به درستی مورد بررسی قرار گیرد. تا در صورت لزوم اقدامات ضروری توسط کادر درمان انجام شود. مراقبت های پس از عمل اهمیت بسیار زیادی دارد.
- انجام حرکات ورزشی و فیزیوتراپی می تواند بسیار موثر باشد. البته انجام حرکات و شدت آن باید با نظر پزشک و وضعیت عمومی شما باشد.
- احتمال دارد پس از جراحی اقداماتی به منظور جلوگیری از لخته شدن خون و کم شدن تورم برای بیمار در نظر گرفته شود. احتمال ایجاد آمبولی پس از جراحی وجود داشته و به همین دلیل استراحت مطلق و بی حرکتی جایز نبوده و راه رفتن با حالتی آرام از اهمیت برخوردار است.
- بیمار بعد از جراحی باید مچ پای خود را به آرامی حرکت بدهد. زیرا با انجام این کار جریان خون در عضلات پا افزایش می یابد. و از تورم و لخته شدن خون جلوگیری می گردد.
- به منظور جلوگیری از عفونت باید موارد بهداشتی رعایت شده و داروهای تجویزی به موقع مصرف گردد.
- در منزل باید همراه وجود داشته باشد. تا در انجام کارها به فرد کمک نماید. پس از چند هفته با کمک واکر می‌توان حرکت کرد.
- مراقبت از زخم ها بسیار اهمیت دارد. به منظور جلوگیری از عفونت باید محل بخیه و زخم ها تمیز نگه داشته شود. و از خیس کردن آنها باید اجتناب به عمل آید. بهتر است مکان زخم ها با دقت همیشه خشک نگه داری شود.
عوارض تعویض مفصل ران
عوارض بعد از جراحی به دو دسته تقسیم بندی می‌شود یکی جانبی و دیگری به خاطر جراحی می‌باشد.
- درد و تورم بعد از عمل طبیعی می‌باشد و بعد از چند روز از بین می‌رود که این‌ها در دسته عوارض جانبی قرار می‌گیرد.
- از عوارض ناشی از جراحی به تورم و عفونت می‌توان اشاره کرد، همانطور که در بالا گفته شد داشتن تورم کاملا طبیعی است اما اگر تورم شدید باشد ممکن است بیمار بی‌حسی در ناحیه لگن خود احساس کند در اینجا حتما به پزشک مراجعه کنید.
- عفونت ناشی از جراحی طبیعی است اما اگر عفونت با تب زیاد، لرز شدید، مشاهده ترشح زخم بعد از یک هفته و تغییر رنگ در محل زخم( کدر یا زرد ) به همراه باشد باید با پزشک خود درمیان بگذارد.
جراحی مجدد تعویض مفصل ران
اگر که میزان عفونت بالا باشد نیاز به جراحی مجدد می‌باشد، ابتدا مفصل آسیب دیده برداشته سپس مفصل مصنوعی جدیدی که به آنتی‌بیوتیک آغشته شده است در آن محل قرار می‌دهد. بیمار به مدت شش هفته با مفصلی که حاوی آنتی‌بیوتیک است، عفونت آن درمان می‌شود و پس از آن بیماری برای قرار گرفتن مفصل جدید آماده می‌شود.
مناسب‌ترین سن برای تعویض مفصل ران
تعویض مفصل ران برای افرادی توصیه می‌شود که دچار آرتروز شدید، آسیب‌های مفصلی، نکروز سر استخوان ران یا سایر مشکلات مزمن در این ناحیه هستند. با این حال، مناسب ترین سن برای این جراحی به عوامل مختلفی از جمله شدت درد، میزان محدودیت حرکتی و وضعیت کلی بیمار بستگی دارد. به طور کلی، بیشتر افرادی که تحت عمل تعویض مفصل ران قرار می‌گیرند در بازه سنی ۵۰ تا ۸۰ سال قرار دارند. در گذشته، این جراحی بیشتر برای افراد بالای ۶۰ سال انجام می‌شد، اما با پیشرفت تکنولوژی و افزایش دوام پروتزهای مفصلی، این عمل برای افراد جوان‌تر نیز قابل انجام است. در مواردی که بیمار دچار درد شدید، کاهش کیفیت زندگی و ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره باشد، حتی در سنین کمتر از ۵۰ سال نیز می‌توان جراحی را انجام داد.
از طرف دیگر، انجام این جراحی در سنین خیلی پایین (زیر ۴۰ سال) توصیه نمی‌شود مگر در شرایط خاص، زیرا طول عمر پروتزها بین ۱۵ تا ۲۰ سال است و ممکن است فرد در طول زندگی خود نیاز به جراحی مجدد داشته باشد.
مشکلات ناشی اجتناب از تعویض مفصل ران
همانطور که در بالا اشاره کردیم همه مشکلاتی که در ناحیه لگن انجام می‌شود نیاز به جراحی ندارد و با روش‌های غیر جراحی برطرف می‌شود. دسته ای از افراد وجود دارد که با وجود اینکه به جراحی نیاز دارند اما پشت گوش می اندازند و در عوض فعالیت‌های خود را محدود می‌کنند به نوعی این افراد به جای حل مسئله، صورت مسئله را پاک می‌کنند. خبر بد برای این افراد این است با محدود کردن فعالیت خود به مرور زمان استخوان‌‌ها ضعیف شده و در آخر با ضربات ملایم شکستگی استخوان ران رخ می‌دهد و علاوه بر آن به مفصل‌های دیگر مانند کمر و پا نیز فشار زیادی وارد می‌شود.
طول عمر پروتز مفصل ران چقدر است؟
پروتزهای مفصل ران حدود ۱۵ تا ۲۰ سال عمر می‌کنند، اما بسته به نوع پروتز، فعالیت بدنی بیمار و سبک زندگی، این مدت می‌تواند بیشتر یا کمتر باشد.
پس از تعویض مفصل ران می‌توان ورزش کرد؟
ورزش‌های پرفشار مانند دویدن و پریدن توصیه نمی‌شود. ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا بهترین گزینه‌ها هستند.
کلام آخر
جراحی تعویض مفصل ران یکی از دستاورد‌های مهم علم پزشکی است که در اکثر اوقات موفق‌آمیز بوده است امت مشکلی که وجود دارد این عمل ماندگاری ندارد و مفصل مصنوعی حداکثر تا ۲۰ سال کارایی دارد. برای انجام این عمل به بهترین متخصص ارتوپد مراجعه کنید. برای جلوگیری از به وجود آمدن عفونت حتما بهداشت فردی خود را رعایت کنید زیرا تعویض مجدد مفصل ران می‌تواند عوارض جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد.