تعویض مفصل زانو برای چه افرادی ممنوعیت دارد؟
جراحی مفصل زانو زمانی انجام می‌شود که بخشی از مفاصل زانو، به دلیل مشکلاتی مانند آرتروز دچار ساییدگی و فرسودگی شده‌باشند و پزشک تحت این نوع جراحی این مفاصل و استخوان‌های آسیب‌دیده را با قطعات پزشکی ساخته شده با فلز و پلاستیک جابه‌جا می‌کند. این جراحی میزان درد در این قسمت را کاهش داده و عملکرد زانو را بهبود می‌بخشد. ما در این مقاله به مباحث تعویض مفصل زانو، چه زمانی باید انجام شود، عوارض آن چیست و تعویض مفصل زانو در چه افرادی ممنوع است؟ و سوالات از این دست خواهیم پرداخت.
تعویض مفصل زانو چیست؟
تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی زانو یا تعویض کامل مفصل زانو، به پروسه‌ای گفته می‌شود که برای بازگردانی عملکرد عادی به زانویی که مفاصل آن در اثر آرتروز و ساییدگی آسیب دیده‌اند، انجام می‌شود. در این نوع جراحی قطعات فلزی و پلاستیکی را در قسمت انتهای استخوان‌ها که محل مفاصل است همراه با کاسه زانو، قرار می‌دهند. همچنین اگر رباط‌ها به اندازه کافی قوی نباشند تا بتوانند مفاصل را نگه دارند، جراح از ایمپلنت‌هایی استفاده خواهد کرد که به رباط‌ها این قابلیت را بازگرداند. این نوع جراحی برای افرادی که آرتریت و آسیب‌دیدگی شدید زانو دارند در نظر گرفته می‌شود. انتخاب مفاصل مصنوعی مناسب و تکنیک‌های جراحی لازم به سن، میزان فعالیت، وزن، اندازه و شکل زانوی شما بستگی دارد.
تعویض مفصل زانو چه زمانی لازم می‌شود؟
افزایش سن و گذر زمان کارایی مفاصل را کاهش می‌دهد و سبب بروز بیماری‌های مفصلی و پوکی استخوان می‌شود. و دامنه حرکتی زانو به مراتب کاهش پیدا می‌کند. وقتی این نوع عارضه‌ها بروز کنند، پزشک ابتدا درمان ارویی و حرکتی مثل فیزیوتراپی را پیشنهاد می‌کند؛ اگر کارساز و مفید نباشند انجام جراحی را پیشنهاد خواهد داد.
انجام جراحی تعویض مفصل زانو زمانی ضرورت پیدا می‌کند که میزان درد ناشی از آرتروز بالا باشد و هدف کاهش میزان درد باشد. افرادی که در راه رفتن، بالا رفتن از پله و بلند شدن از حالت نشسته مشکل دارند، نیاز به جراحی تعویض مفصل زانو پیدا میکنند.
تعویض مفصل زانو برای چه افرادی ممنوعیت دارد؟
تعویض مفصل زانو برای بعضی افراد ممنوعیت دارد و به برخی دیگر پیشنهاد نمیشود و تیم پزشکی از روش‌های جایگزین برای درمان استفاده میکنند. این افراد شامل مواردی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم می‌شوند:
- افرادی که در یک سال گذشته سابقه عفونت در مفصل زانو داشته‌اند.
- افرادی که در یک سال گذشته سابقه عفونت در مفاصل دیگر بدن داشته‌اند.
- افرادی که مدت طولانی است با ویلچر حرکت میکنند.
- افرادی که سابقه بیماری‌های نورولوژیک و ضعف عضلانی در اندام تحتانی داشته‌اند.
- افرادی که به دیابت شدید و کنترل نشده مبتلا هستند.
- افرادی که از نظر جسمی ناتوانی شدید دارند.
- افرادی که همزمان به چندین بیماری مبتلا هستند.
- افرادی که اضافه وزن شدید دارند.
- انجام این جراحی به افراد زیر ۶۰ سال توصیه نمیشود و از روش‌های جایگزین استفاده می‌شود.
بسته به شرایط از سوی پزشک تشخیص داده می‌شود که تعویض مفصل زانو برای چه افرادی ممنوعیت دارد یا به آن‌ها توصیه نمیشود. گاهی با وجود بیماری‌ها و مشکلاتی که بالا ذکر شد و تحت شرایط خاص، پزشک جراحی را پیشنهاد می‌دهد و گاهی مانع آن می‌شود. قابل ذکر است که انجام هرگونه جراحی خطراتی را همراه خود خواهد داشت که در صورت سپری کردن پروسه آمادگی قبل از جراحی و مهارت پزشک به حداقل خواهد رسید.
آمادگی قبل از جراحی تعویض مفصل زانو شامل چه می‌شود؟
ممکن است از شما خواسته شود که:
- قبل از جراحی مصرف برخی داروها و مواد غذایی را متوقف کنید.
- از ۸ ساعت قبل جراحی چیزی نخورید.
- با یک متخصص فیزیوتراپی ملاقات کنید تا درباره پروسه توانبخشی به شما اطلاعات کافی دهد.
- اگر وضعیت پزشکی خاصی دارید با پزشک درمیان بگذارید تا در صورت نیاز براساس آن وضعیت، آماده سازی مورد نیاز را انجام شود.
دوران نقاهت پس از از جراحی تعویض مفصل زانو
جراحی تعویض مفصل زانو نیاز به بستری چند روزه در بیمارستان و بودن تحت نظر تیم پزشکی دارد. بسیار مهم است که پس از جراحی مفصل جدید حرکت داشته باشد، پس بعد از جراحی باید با فیزیوتراپ ملاقات کنید تا برنامه ورزشی مناسب وضعیت شما را برایتان طراحی کند. در شروع پروسه فیزیوتراپی از دستگاه سی پی ام استفاده می‌شود. میزان درد با دارو کنترل می‌شود. وقتی پزشک تشخیص دهد بیمار از بیمارستان مرخص خواهد شد ولی همچنان باید برنامه فیزیوتراپی خود را منظم انجام دهد تا توان حرکتی به زانو بازگردد.
در خانه، باید به تمیز و خشک بودن محل جراحی بسیار توجه شود. در هنگام حمام کردن باید دستوالعمل درستی پیش گرفته شود تا به بخیه‌ها و محل جراحی آسیب وارد نشود. برای کاهش میزان تورم ممکن است نیاز شود از یخ استفاده شده و پا بالا نگه داشته شود. همچنین در صورت بروز تب، درد شدید و خونریزی و قرمزی شدید در محل جراحی شده باید به پزشک اطلاع داده شود. باید از رانندگی کردن تا زمان بهبودی خودداری شود و برای جلوگیری از افتادن در صورت نیاز از واکر استفاده شود. ایجاد تغییرات کوچک در محل زندگی گذراندن دوران نقاهت را آسان‌تر خواهد کرد. برخی از این تغییرات را در ادامه ذکر می‌کنیم:
- محل استراحت خود را در طبقه ی پایین انتخاب کنید، زیرا بالا رفتن از پله دشوار و خطرناک است.
- از پله‌هایی که در کنارشان نرده نصب شده استفاده کنید.
- در حمام نرده و میله ایمنی نصب کنید.
- از صندلی با بالشتک و پشتی ثابت و محک استفاده کنید.
- از یه بالشت یا زیرپایی جهت بالا نگه داشتن پای خود استفاده کنید.
- از توالت با ارتفاع مناسب استفاده کنید.
- فرش لیز و شل که ممکن است باعث لیز خوردن شود، یا سیم و وسایلی که ممکن است پای شما به آن‌ها گیر کرده و بی‌افتید را تا بهبودی کامل جمع کنید.
عوارض جراحی تعویض مفصل زانو چیست؟
- یکی از شایع‌ترین عوارض این نوع جراحی، عفونت است که قبل از جراحی کنترل لازم باید برای جلوگیری از بروز آن انجام شود. احتمال بروز عفونت در افرادی که سیگار می‌کشند بسیار بالاست. این افراد برای جلوگیری از عفونت باید از چند هفته قبل از جراحی و تا چند هفته بعد از آن، از کشیدن سیگار خودداری کنند.
- ممکن است قند خون افرادی که مبتلا به دیابت هستند پس از جراحی افزایش پیدا کند. برای جلوگیری از آن با مشورت پزشک باید کنترل‌های لازم انجام شود.
- محل آسیب ممکن است پس از جراحی دچار التهاب شود. با اقدامات موضعی مثل استفاده از یخ و داروهای تجویزی پزشک اتهاب قابل کنترل است.
راه‌های جایگزین تعویض مفصل زانو چیست؟
پزشک متخصص می‌داند که تعویض مفصل زانو در چه افرادی ممنوع است اگر شما جزو این دسته افراد باشید یا هر کدام از شرایط زیر را دارا باشید راه‌های جایگزین را ممکن است به شما توصیه کند.
- اگر اضافه وزن دارید، وزن خود را کم کنید تا فشار کمتری روی زانوهایتان باشد. برای این کار می‌توانید با یک متخصص تغذیه مشورت کنید.
- تقویت عضلات چهار سر ران و همسترینگ در ساق پا تحرک را برای شما آسان‌تر می‌کند و میزان درد را کاهش می‌دهد.
- پس از مشورت با پزشک، از داروهایی که درد را تسکین می‌دهد استفاده کنید.
- اگر درصد آسیب‌دیدگی و آرتروز زانوی شما پایین باشد، پزشک ممکن است پیشنهاد دهد که به جای جایگزینی کل مفصل با استفاده از جدیدترین روش تعویض مفصل زانو، فقط جایگزینی غضروف صورت بگیرد.
- اگر درد زانو با روش‌های بالا کنترل نشود، می‌توان با اتفاده از فرکانس رادیویی اعصاب حسی که درد را به مغز منتقل میکنند را از بین برد. البته این روش نیز موقت است زیرا این اعصاب پس از ۶ ماه تا ۲ سال مجدد رشد خواهند کرد.
اگر هیچکدام از راه‌هایی که بیان شدند موثر واقع نشوند، چاره‌ای جز تعویض مفصل زانو باقی نمی‌ماند.
سخن پایانی
تعویض مفصل زانو زمانی انجام می‌شود که مفصل زانو در اثر ساییدگی آرتروز دردآور شود و فرد را از حرکت بازدارد. پزشک پس از معاینه و تشخیص میزان آسیب، نیاز و یا عدم نیاز به جراحی را با بیمار در میان می‌گذارد. ما در مقاله تلاش کردیم به سوالاتی از قبیل ” تعویض مفصل زانو چیست؟ چه زمانی نیاز به جراحی است؟ تعویض فصل زانو در چه افرادی ممنوع است؟ و …” پاسخ دهیم. همه ی این موارد را در قسمت بالا می‌توانید مطالعه کنید.