تنگی کانال مچ دست یکی از شایع‌ترین مشکلات ارتوپدی است که بر اثر فشرده شدن عصب میانی (مدیان) در داخل کانال کارپال رخ می‌دهد. این عارضه اغلب با علائمی مانند درد، بی‌حسی، سوزش و ضعف در انگشتان و مچ دست همراه است که می‌تواند فعالیت‌های روزانه فرد را تحت تأثیر قرار دهد. عوامل متعددی از جمله حرکات تکراری مچ، بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا آرتریت و حتی تغییرات هورمونی در دوران بارداری خطر ابتلا به این مشکل را افزایش می‌دهند. درک بهتر از علت‌ها، علائم و روش‌های درمانی این عارضه برای پیشگیری و مدیریت مؤثر آن ضروری است.
تنگی کانال مچ دست چیست؟
دست‌ها جز مهم‌ترین اعضای بدن بوده، و درصورتی‌که دچار هر عارضه‌ای شوند، نمی‌توان فعالیت‌های روزمره را نیز به‌راحتی انجام داد. یکی از بیماری‌های شایعی که امروزه در ناحیه دست‌ها رخ می‌دهد، تنگی کانال دست می‌باشد. در ناحیه مچ دست گذرگاه باریکی وجود دارد، که بانام تونل کارپال شناخته می‌شود.
در این تونل تاندون‌ها و عصب مدیان قرار می‌گیرند. حال اگر تاندون‌های داخل دست، دچار تورم و التهاب شوند، این گذرگاه بسیار تنگ می‌شود. با تنگ شدن این قسمت، عصب مدیان تحت‌فشار قرار می‌گیرد و درد شدیدی ایجاد می‌کند. به این عارضه تنگی کانال مچ دست گفته می‌شود. تنگی کانال دست در زنان بیشتر از مردان رخ می‌دهد. به این دلیل که گذرگاه مچ دست خانم‌ها، نسبت به آقایان کوچک‌تر است. همچنین افرادی که وزن بالایی دارند نیز، بیش از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند. تنگی تونل کارپال علت‌های گوناگونی دارد.
عوامل بروز تنگی کانال مچ دست
موارد متعددی در بروز تنگی کانال مچ دست نقش دارند که در ادامه در مورد هر یک از آن ها توضیحات مختصری ارائه می‌دهیم.
بروز کیست یا تومور
یکی از شایع ترین دلایل بروز این بیماری، به وجود آمدن کیست یا تومور درون تونل کارپال می‌باشد. اگر در این قسمت تومور به وجود آمده و رشد کند، به علت تورم تاندون‌ها عصب مدیان تحت فشار قرار می‌گیرد.
ضربه و آسیب دیدگی
دیگر دلیل تنگی کانال کارپال ضربه و آسیب‌دیدگی دست می‌باشد. اگر این قسمت دچار ضرب‌دیدگی شود، ملتهب شده و ورم خواهد نمود. درنتیجه تورم این گذرگاه را تنگ‌تر خواهد کرد.
انجام کارهای مستمر و تکراری
گاهی ما از دست بیش از حد کار می‌کشیم، و در طول روز به‌صورت مستمر به انجام حرکات تکراری با آن می‌پردازیم. مثلاً تایپ کردن یکی از امور تکراری است که روزانه پارها آن را انجام می‌دهیم. انجام این‌گونه امور موجب آسیب دیدن دست و تورم این ناحیه می‌شوند. درنتیجه تنگی کانال کارپال را به همراه خواهند داشت.
بارداری
شاید کمی عجیب باشد، اما دیگر دلیل تنگی کانال مچ دست بارداری است. بدن زنان در دوران بارداری آب را ذخیره و احتباس می‌کند. اگر آب به درون مچ دست جمع شود، تورم ایجاد نموده و به عصب مدیان فشار وارد می‌شود.
چه کسانی بیشتر در معرض این مشکل می‌باشند؟
معمولاً در جامعه امروزی، بسیاری از افراد ممکن است درخطر این عارضه قرار گیرند؛ ازجمله این گروه‌ها می‌توان به افراد خانه‌دار، کارمندها یا افرادی که به‌صورت مستمر با رایانه کار می‌کنند اشاره کرد. همچنین باید در نظر گرفت که شیوع این مشکل با افزایش سن زیاد می‌شود و معمولاً در سنین ۴۵ تا ۶۵ نمایان می‌شود و با توجه به آمار، می‌توان گفت در زنان شیوع بیشتری نسبت به مردان دارد.
مهم‌ترین علائم تنگی کانال مچ دست
تنگی کانال دست با علائم فراوانی همراه خواهد بود. به همین علت پزشک می‌تواند حتی از روی علائم این بیماری نیز، سریعاً آن را تشخیص دهد. در زیر مهم‌ترین و شایع‌ترین علائم بروز تنگی کانال کارپال را نام‌برده‌ایم:
- احساس مورمور شدن: اولین علامت بروز عارضه تنگی کانال دست، احساس مور مور شدن دست می‌باشد. بیمار در این حالت احساس می‌کند که دست او سوزن سوزن می‌شود، و مورمور شدن دست معمولاً بسیار ناخوشایند خواهد بود.
- ضعف شدید: ضعف شدید دست‌ها نیز، دیگر علامت بروز این عارضه می‌باشد. افرادی که دچار تنگی کانال کارپال می‌شوند، حتی باز کردن درب یک قوطی نوشابه نیز برایشان عذاب‌آور است. به این علت که ضعف دست‌ها موجب می‌شود، آن‌ها با حرکت دادن دست درد شدیدی را احساس کنند.
- بی‌حسی: همانطور که گفته شد تنگی کانال مچ دست، عصب مدیان را تحت فشار قرار می‌دهد. به همین علت می‌تواند موجب بی‌حس شدن دست‌ها شود. به‌گونه‌ای که دستان بیمار، حتی گرما و سرما را نیز احساس نمی‌کنند.
- کبودی، قرمزی و درد شدید: اگر تنگی کانال دست به علت بروز ضربه باشد با کبودی، قرمزی و درد شدید نیز همراه خواهد بود. به‌این‌علت که بروز ضربه معمولاً موجب کوفتگی و کبود شدن دست‌ها خواهد شد. همچنین تورم نیز می‌تواند باعث قرمزی پوست شود.
می‌توان از تنگی کانال مچ دست پیشگیری کرد؟
همانند اکثر دیگر مشکلات سلامت، نمی‌توان یک نسخه برای تمام افراد پیچید و همچنین روش پیگیری قطعی قابل ارائه نیست. ولی اگر شما در افراد گروه‌های خطر این بیماری هستید، به شما توصیه می‌کنیم به موارد زیر عمل کنید تا ریسک احتمال به این عارضه را به حداقل برسانید. با انجام این پیشگیری‌ها، می‌توان از خطر جلوگیری کرد تا نیازی به درمان کانال مچ دست نباشد.
- وقتی فعالیت دستی مستمر و تکراری انجام می‌دهید، حتماً هرچند دقیقه یک بار استراحت کنید.
- سعی کنید مچ دستانتان در حالت کمترین کشش و خم‌شدگی باشد.
- میز و صندلی خود را ازلحاظ ارتفاع و تناسب بررسی و اصلاح کنید.
- قطعاً رعایت نکات سلامت عمومی نیز باعث کاهش ریسک ابتلا به این بیماری خواهند شد. پس سعی کنید ورزش مخصوص تنگی کانال مچ دست و فعالیت بدنی را در اولویت کار خود قرار دهید.
درمان خانگی تنگی کانال دست
تنگی کانال دست روش‌های درمانی گوناگونی دارد. اگر این عارضه شدید باشد، انجام جراحی به بیمار توصیه می‌گردد؛ اما برخی درمان‌های خانگی نیز در بهبود این عارضه مؤثر هستند. این روش‌های درمانی بسیار مؤثر و کم‌خطر می‌باشند. در ادامه بهترین درمان‌های خانگی برای تنگی کانال دست را ذکر نموده‌ایم:
- استفاده از داروهای ضدالتهاب: حتماً داروهای ضدالتهاب مصرف کنید، تا این عارضه در کوتاه‌ترین زمان بهبود یابد. این داروها التهاب ناحیه مچ دست را از بین می‌برند، و این بیماری را تا حد زیادی بهبود می‌بخشند. البته داروهای ضدالتهاب می‌بایست حتماً توسط پزشک تجویزشده باشند. این داروها می‌توانند شامل قرص و شربت‌های مختلف شوند.
- مصرف پماد ضد درد: معمولاً تنگی کانال مچ دست با درد همراه خواهد بود. به همین دلیل برای بهبود آن، می‌توانید از پمادهای ضد درد نیز استفاده کنید. این پمادها باید به‌صورت موضعی، بر روی قسمتی که درد دارد مالیده شوند. این نوع پماد نیز، می‌بایست حتماً با مشورت پزشک متخصص ارتوپد مصرف شوند.
- استراحت: دیگر درمان خانگی تنگی کانال دست، استراحت نمودن است. اگر گیتار می‌نوازید، تایپ می‌کنید، یا هر فعالیت خاصی را انجام می‌دهید، بهتر است مدتی آن را کنار بگذارید و استراحت کنید. این کار موجب کاهش فشار ایجادشده بر روی عصب مدیان خواهد شد. پس سعی کنید، چند روزی به خود استراحت دهید.
- گرم نگه‌داشتن دست‌ها: وقتی کانال کارپال دچار تنگی شود، دست بسیار سفت شده و درد شدیدی خواهد داشت. گرم نگه‌داشتن دست‌ها، به رفع سفتی و درد آن‌ها کمک می‌کند. برای گرم نگه‌داشتن دست‌ها و بهبود تنگی کانال مچ دست، می‌توانید از دستکش‌های پشمی استفاده کنید. همچنین استفاده از حوله یا کمپرس گرم نیز بسیار توصیه می‌شود.
- انجام حرکات کششی مفید: برخی حرکات کششی که موجب تحرک ملایم مچ دست شوند، می‌توانند در درمان این عارضه مفید باشند. سعی کنید در طول روز تایمی را به انجام این حرکات اختصاص دهید.
- جراحی تنگی کانال مچ دست: یکی از روش های ارائه شده برای درمان تنگی کانال مچ دست، عمل جراحی هست. این عمل با بی‌حسی موضعی و به صورت سرپایی انجام می‌شود. در واقع، عمل جراحی از طریق آزادسازی کانال مچ دست با قطع بافت‌های اطراف، باعث کاهش آسیب و درد بیمار خواهد شد.
خطرات و عوارض احتمالی عمل جراحی
همانطور که می‌دانید، عمل جراحی برای درمان تنگی کانال مچ دست ممکن است منجر به معایب و عوارض جانبی مختلفی شود؛ به همین علت، معمولاً از آن پرهیز می‌شود. یکی از این معایب، دوره نقاهت بعد از جراحی است که این روش را برای بسیاری از افراد ناممکن می‌سازد. اگر شغل شما فعالیت‌های بدنی سنگینی به همراه دارد، بهترین جراح ارتوپد به شما توصیه خواهد کرد که تا یک ماه استراحت کرده و مرخصی بگیرید. همچنین بعد از جراحی، بهتر است از جلسات فیزیوتراپی استفاده کنید تا قدرت مچ دست خود را بهبود بخشید.
چرا درد این تنگی کانال مچ دست در زمان خواب بیشتر می‌شود؟
درد ناشی از تنگی کانال مچ دست در زمان خواب بیشتر می‌شود، زیرا در طول خواب معمولاً مچ دست به صورت خمیده قرار می‌گیرد. این حالت باعث افزایش فشار روی عصب مدیان در کانال کارپال می‌شود و منجر به تشدید علائم مانند درد، بی‌حسی یا سوزش در دست و انگشتان می‌گردد. علاوه بر این، کاهش حرکت در هنگام خواب ممکن است منجر به تجمع مایعات در ناحیه مچ شود که می‌تواند فشار داخل کانال را افزایش دهد. این عوامل باعث می‌شوند علائم در شب بیشتر احساس شوند و حتی خواب فرد را مختل کنند. استفاده از آتل‌های مخصوص مچ دست برای ثابت نگه داشتن آن در حالت صاف می‌تواند به کاهش علائم در هنگام خواب کمک کند.
چه زمانی برای تنگی کانال مچ دست به ارتوپد مراجعه کنیم؟
ما در این مقاله، علت، علائم و روش‌های درمان تنگی کانال مچ دست را به‌صورت خلاصه ارائه کردیم که سبب آشنایی کلی شما با این موضوع شد. اگر علائم گفته شده برای این بیماری را به‌صورت مستمر مشاهده کردید، حتماً نیاز دارید که به پزشک مراجعه فرمایید. دقت کنید این عارضه ازجمله بیماری‌های پیش رونده محسوب می‌شود. در صورت عدم درمان، با گذر زمان شدیدتر خواهد شد. درنتیجه، حتماً با پزشک مختصص در ارتباط باشید تا به‌طور قطعی از آسیب بلندمدت یا دائمی به بافت‌های دست جلوگیری کنید و علائم را به‌طور کامل از بین ببرید. شما می‌توانید برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره با شماره ۰۲۱۶۶۲۵۹۱۳۰ تماس بگیرید.