زمانی که مفصل زانو دچار آسیب می‌شود بیمار درد و التهاب زیادی را تجربه خواهد کرد. گاهاً آسیب‌ها به قدری است که مفاصل کارایی خود را از دست می‌دهند. در این حالت جراح قسمت‌های آسیب‌دیده و غضروف‌ها را از بدن خارج و مفصل مصنوعی جدید را جایگزین می‌کند که به این عمل آرتروپلاستی زانو گفته می‌شود. این مفصل مصنوعی از فلز، پلاستیک باکیفیت و پلیمر ساخته می‌شود. ازآنجاکه عضو دردناک از بدن خارج می‌شود بیمار دردی دیگر حس نخواهد کرد. بعد از آسیب‌دیدن مفاصل، غضروف‌ها هم دچار لطمه شده و این عامل سبب می‌شود که استخوان‌ها به هم ساییده شود و درد بسیاری را به فرد تحمیل کند.
چه زمانی عمل آرتروپلاستی زانو انجام می‌شود؟
پوکی استخوان، آرتروز یا استئوآرتریت، آرتروز استخوان، آرتروز ناشی از ضایعه، روماتیسم، آسیب‌دیدگی شدید زانو، آرتریت روماتوئید. این عوامل شرایطی به‌وجود می‌آورند که التهاب، درد و سایش در مفاصل به‌وجود آید.
در بیماری‌های نامبرده ممکن است آسیب به‌حدی باشد که نتوان با روش‌های معمول درمان کرد و یا تسکین داد. افرادی که درد و سفتی در ناحیه زانو احساس می‌کنند و در فعالیت‌های روزانه مانند قدم زدن، بالارفتن از پله‌ها، سوار و پیاده شدن از ماشین و… دچار مشکل هستند، از کاندیدهای انجام عمل تعویض مفصل زانو به‌حساب می‌آیند.
مزایای آرتروپلاستی زانو
- بهترین دلیل برای انجام آرتروپلاستی زانو کاهش درد در فرد بیمار است. مفصل آسیب‌دیده و دردناک از بدن فرد خارج می‌شود در نتیجه عاملی که سبب التهاب و بی‌قراری بوده حذف خواهد شد. با قرارگیری عضو مصنوعی، بیمار از درد‌های شدید و آزاردهنده رهایی پیدا می‌کند.
- هنگامی که زانو با مفصل جدید جایگزین می‌شود عملکرد بهتری را از عضو جدید شاهد خواهیم بود؛ زیرا عضوی جدید و کاملاً سالم و استاندارد بوده و معایب و مشکلات مفصل آسیب‌دیده قبلی را ندارد. البته بیمار بعد از انجام این عمل توان درست راه رفتن در ایام اولیه را ندارد و با توصیه‌های پزشکی قادر خواهد بود به‌راحتی راه برود و فعالیت‌های روزمره را بدون کمک انجام دهد. انجام تمرین تا رسیدن به هماهنگی با عضو جدید خیلی حیاتی می‌تواند باشد. برای آموزش تمرین های پس از عمل تعویض مفصل زانو کلیک نمایید.
- این جراحی کمک بزرگی به ورزشکارانی که آسیب‌های جدی دیده‌اند می‌کند. ورزشکارانی که فعالیت‌های شدید و سنگین انجام می‌دهند خواهند توانست بعد از تعویض عضو آسیب‌دیده شرایط مناسب برای انجام فعالیت‌های ورزشی سابق را پیدا کنند.
- مزیت‌های انجام عمل آرتروپلاستی زانو بسیار زیادتر از معایب آن است و این عمل هم به لطف پیشرفت‌های علمی در زمینه پزشکی هر روز با کیفیت مطلوب‌تری انجام می‌پذیرد و بسیاری از افراد در همه سنین از انجام این عمل ابراز رضایت کرده‌اند.
- امروزه عمل آرتروپلاستی زانو با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و مشکلات بیهوشی‌های سنگین و طولانی وجود نخواهد داشت. این روش برای کسانی که بیهوشی برای آن‌ها مضر است مطلوب خواهد بود.
- عمل به‌صورتی انجام می‌پذیرد که در آن تلاش شده است خونریزی به کمترین مقدار خود برسد. بنابراین، بیمار دوران نقاهت راحتی را بعد از عمل تعویض مفصل زانو تجربه خواهد کرد.
- بعد از انجام این عمل صدای آزاردهنده و غیرطبیعی که گاهاً در مفاصل شنیده می‌شود از بین می‌رود. این صدا برای افراد بسیاری آزاردهنده است و از آن شکایت دارند.
چه نوع فعالیت‌هایی بعد از آرتروپلاستی زانو مجاز است؟
بعد از آرتروپلاستی زانو، انجام برخی فعالیت‌ها مجاز است، اما باید با توجه به شرایط و دستورات بهترین جراح ارتوپد و فیزیوتراپ انجام شوند تا از آسیب دیدن مفصل جدید جلوگیری شود. فعالیت‌های مجاز معمولاً شامل موارد زیر است:
- راه رفتن سبک: راه‌رفتن با استفاده از وسایلی مانند عصا یا واکر معمولاً در روزهای اول بعد از جراحی توصیه می‌شود و به تدریج فرد می‌تواند بدون کمک این وسایل حرکت کند.
- تمرینات فیزیوتراپی: تمرینات فیزیوتراپی مخصوص به تقویت عضلات اطراف زانو و بهبود دامنه حرکتی مفصل بسیار مهم است و باید به طور منظم تحت نظر فیزیوتراپیست انجام شود.
- شنا: بعد از بهبود بخیه‌ها و ترمیم زخم جراحی، شنا کردن (به ویژه در آب گرم) یکی از بهترین ورزش‌ها است زیرا فشار کمی به مفصل وارد می‌کند.
- دوچرخه سواری ثابت: استفاده از دوچرخه ثابت با تنظیم مقاومت کم یکی از راه‌های مؤثر برای بهبود انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات است.
- تمرینات کششی و انعطاف پذیری: تمرینات کششی برای بهبود دامنه حرکتی و جلوگیری از سفت شدن مفصل توصیه می‌شوند.
چه فعالیت هایی بعد از آرتروپلاستی زانو ممنوع است؟
- دویدن و پریدن: این نوع فعالیت‌ها فشار زیادی به مفصل جدید وارد می‌کنند و باید از آن‌ها اجتناب شود.
- ورزش‌های تماس فیزیکی: ورزش‌هایی مثل فوتبال، بسکتبال یا ورزش‌های رزمی به دلیل خطر بالای آسیب دیدگی توصیه نمی‌شوند.
- بلند کردن اجسام سنگین: بلند کردن وزن‌های سنگین می‌تواند باعث فشار زیاد به مفصل زانو شود.
بیشتر بخوانید: جراحی تعویض مفصل زانو
عوارض بعد از آرتروپلاستی زانو
- یکی از جدی‌ترین عوارض بعد از آرتروپلاستی زانو عفونت در محل جراحی است. این عفونت ممکن است سطحی باشد (در ناحیه پوست) یا در عمق مفصل کاشته شده رخ دهد. در موارد شدید، نیاز به جراحی مجدد برای پاک سازی یا حتی تعویض مفصل وجود دارد.
- تشکیل لخته‌های خون در رگ‌های عمقی پا (ترومبوز ورید عمقی) بعد از جراحی زانو یکی دیگر از عوارض است. اگر لخته به سمت ریه‌ها حرکت کند، می‌تواند باعث آمبولی ریه شود که وضعیتی خطرناک است. استفاده از داروهای رقیق کننده خون و جوراب‌های فشاری برای جلوگیری از این عارضه به کار گرفته می‌شوند.
- برخی از بیماران ممکن است بعد از جراحی با خشکی زانو و کاهش دامنه حرکتی مواجه شوند. این مشکل معمولاً با تمرینات فیزیوتراپی و ورزش‌های مناسب بهبود می‌یابد، اما در مواردی ممکن است نیاز به مداخلات درمانی بیشتر باشد.
- در برخی از بیماران، درد زانو ممکن است حتی بعد از بهبودی اولیه ادامه داشته باشد. دلایل این درد می‌تواند متنوع باشد، از جمله التهابات، سفتی عضلات یا حتی مشکلات مکانیکی در مفصل کاشته‌شده.
- در طول زمان، پروتز زانو ممکن است لق شود یا به درستی در جای خود قرار نگیرد، که می‌تواند نیاز به جراحی مجدد را ایجاد کند. این وضعیت معمولاً چند سال پس از جراحی رخ می‌دهد.
- برخی از افراد ممکن است به فلزات یا مواد مورد استفاده در پروتز واکنش آلرژیک نشان دهند. اگر این مشکل تشخیص داده شود، ممکن است نیاز به تعویض پروتز با مواد دیگر باشد.
- در حین جراحی، احتمال آسیب دیدن اعصاب یا رگ‌های خونی اطراف زانو وجود دارد که می‌تواند باعث مشکلاتی مانند بی‌حسی، ضعف یا کاهش جریان خون شود.
- در موارد نادر، پوست اطراف ناحیه جراحی ممکن است به‌درستی ترمیم نشود و زخم‌های طولانی‌مدت یا مشکلات پوستی ایجاد شود.
- گاهی بعد از جراحی، بیمار احساس می‌کند که یک پا از دیگری بلندتر یا کوتاه‌تر است، که این موضوع ممکن است به علت تغییرات در حالت مفصل یا عضلات اطراف باشد.
- بعضی افراد ممکن است بعد از جراحی در انجام فعالیت‌های روزمره دچار محدودیت شوند، به ویژه اگر به دلیل عوارضی مانند درد یا سفتی مفصل باشد.
دوره بهبودی بعد از آرتروپلاستی زانو چقدر طول می‌کشد؟
دوره بهبودی بعد از آرتروپلاستی زانو به عوامل مختلفی مانند سن، سلامت عمومی بیمار، نوع جراحی و نحوه پیگیری فیزیوتراپی بستگی دارد. بیمار معمولاً ۱ تا ۳ روز پس از جراحی در بیمارستان بستری می‌شود. در این دوره، بیمار شروع به راه‌رفتن با کمک عصا یا واکر می‌کند. همچنین تمرینات فیزیوتراپی برای بهبود حرکت زانو و تقویت عضلات اطراف زانو آغاز می‌شود. بیمار به تدریج می‌تواند بدون کمک عصا یا واکر راه برود. در این مرحله، بیشتر بیماران توانایی انجام فعالیت‌های روزمره و برخی فعالیت‌های سبک ورزشی (مثل دوچرخه ثابت یا شنا) را به دست می‌آورند. بهبود کامل ممکن است بین ۳ تا ۶ ماه طول بکشد و در برخی موارد حتی تا یک سال زمان ببرد. در این مدت، توانایی انجام فعالیت‌های بیشتری مثل پیاده روی طولانی‌مدت و بالا و پایین رفتن از پله‌ها افزایش می‌یابد. دوره مراقبت های این جراحی تقریبا مشابه با مراقبت های بعد از جراحی آرتروسکوپی زانو است.
نکات مهم لازم بعد از آرتروپلاستی زانو
درست است که این عمل نتایج بسیار مطلوبی برای فرد دارد، اما باید به این نکته توجه شود که رعایت نکات بعد از عمل و نگهداری درست می‌تواند روند بهبود فرد را سریع‌تر کند. بیمار بعد از انجام عمل آرتروپلاستی زانو باید به دستورات پزشک توجه کند و حرکات و تمریناتی که مناسب شرایط اوست را دقیق و منظم انجام دهد. انجام حرکات ورزشی و تمرینی برای بازگشت عضلات و مفاصل فرد به حالت طبیعی بسیار ضروری است.
انجام حرکات بازپروری به‌صورت دقیق و منظم می‌تواند به مرور زمان عضلات و بدن فرد را به شرایط ایده‌آل نزدیک کند و با آمادگی بدنی مناسب، مراحل بهبودی به‌خوبی و در کمترین زمان سپری خواهد شد.
صبوری و پشتکار بیمار بعد از انجام عمل آرتروپلاستی زانو می‌تواند نقش مؤثری در روند بهبودی فرد داشته باشد.
با تغییر سبک زندگی و تغذیه صحیح می‌توانید از وزن خود بکاهید تا دوران بعد از عمل مناسب‌تری را تجربه کنید. هر‌چه وزن متناسب‌تر باشد و نیروی کمتری به مفاصل وارد شود، آسیب کمتری به محل جراحی و دیگر اعضای بدن وارد خواهد شد. در شرایط عادی هم متناسب‌بودن وزن فرد می‌تواند فشار کمتری به مفاصل وارد کند و کاهش وزن می‌تواند کاری پیشگیرانه در همه شرایط باشد.
مفصل مصنوعی جای گرفته در بدن، از کیفیت بالایی برخوردار است و تا سال‌های سال می‌تواند به‌خوبی مانند عضو بدن شما عملکردی مطلوب از خود نشان دهد و برای همیشه شخص را از درد و التهاب و عدم تحرک نجات دهد.
با مراجعه به بهترین دکتر جراح آرتروپلاستی عملی موفق را تجربه کنید و به استقبال سلامتی و فعالیت‌های جدید بروید. دکتر فرشید راعی متخصص آرتروسکوپی در تهران با تجربه بالا در زمینه جراحی مفصل زانو، شما را در این مسیر همراهی خواهد کرد.