پارگی رباط صلیبی زانو + علل و درمان آن

پارگی رباط صلیبی زانو یکی از شایع ترین آسیب‌های لیگامانی مفصل زانو است که در اثر تخریب کامل یا جزئی ساختار فیبری این رباط‌ها ایجاد می‌شود. رباط‌های صلیبی، به ویژه رباط صلیبی قدامی، نقش مهمی در تثبیت حرکات قدامی-خلفی و چرخشی استخوان ساق نسبت به استخوان ران دارند و آسیب آن‌ها می‌تواند منجر به بی‌ثباتی عملکردی مفصل شود.  در ادامه به کمک دکتر فرشید راعی جراح و متخصص استخوان و مفاصل به بررسی علل ایجاد، علائم و درمان آن خواهیم پرداخت.

پارگی رباط صلیبی زانو چیست؟

پارگی رباط صلیبی زانو یکی از آسیب‌های شایع مفصل زانو، به ویژه در رباط صلیبی قدامی است که وظیفه تثبیت حرکات قدامی–خلفی و چرخشی را بر عهده دارد. این آسیب به طور معمول بر اثر حرکات ناگهانی، پیچش شدید یا ضربات مستقیم، به‌ خصوص در ورزش‌هایی مانند فوتبال و بسکتبال، ایجاد می‌شود که می‌تواند عامل ایجاد درد در زانو باشد. توجه داشته باشید که تشخیص دقیق از طریق معاینات تخصصی و تصویربرداری پیشرفته مانند MRI امکان پذیر خواهد بود و تعیین شدت آسیب، نقش مهمی در انتخاب روش درمانی خواهد داشت.

دکتر فرشید راعی، جراح و متخصص استخوان و مفاصل، با تجربه و دانش تخصصی در زمینه ارتوپدی، همراه شماست تا بهترین روش‌های درمانی و جراحی را با بالاترین دقت و ایمنی ارائه دهد.

پارگی رباط صلیبی زانو به چه دلیل اتفاق می‌افتد؟

توجه داشته باشید که شناخت دقیق این عوامل ایجاد آن اهمیت بالایی دارد، زیرا می‌تواند به پیشگیری از آسیب، تشخیص سریع و انتخاب روش درمانی مناسب کمک کند. در ادامه به بررسی علل ایجاد این اتفاق می‌پردازیم.

ضربه مستقیم به زانو

ضربه به ساق باعث حرکت بیش از حد استخوان ساق به سمت عقب یا جلو شده و این نیرو رباط صلیبی قدامی را تحت کشش شدید قرار می‌دهد و ممکن است پارگی کامل رخ دهد. همینطور ضربه از کنار زانو باعث ایجاد نیروهای چرخشی و کششی می‌شود که این حالت در برخوردهای ورزشی و تصادفات رانندگی شایع است.

ضربه هنگام فرود از پرش

توجه داشته باشید که حتی ضربه خارجی کوچک هنگام فرود از پرش می‌تواند مکانیسم رباط صلیبی را مختل کند و پارگی ایجاد نماید. این مسئله در ورزش‌هایی که پرش و فرود مکرر دارند، بسیار دیده می‌شود و گاهی باعث آسیب شدید حتی بدون ضربه مستقیم به زانو می‌گردد.

جنسیت

مطالعات نشان داده‌اند که زنان ورزشکار به دلیل تفاوت زاویه  لگن، ترکیب عضلانی و اثر هورمون‌های جنسی روی الاستیسیته رباط، بیشتر در معرض آسیب پارگی رباط صلیبی زانو هستند. این تفاوت‌ها باعث می‌شود رباط‌های صلیبی زنان تحت کشش بیشتری قرار گیرند و ریسک پارگی افزایش یابد.

بیشتر بخوانید: پی آر پی زانو چیست؟

سن

ورزشکاران جوان و افراد فعال بیشتر در معرض پارگی رباط صلیبی زانو هستند، زیرا سطح فعالیت بدنی آن‌ها بالا است و نیروهای بیشتری به زانو وارد می‌شود. در سنین بالاتر، کاهش انعطاف رباط و تحلیل بافتی می‌تواند باعث نوع متفاوتی از آسیب شود و فرایند بهبودی طولانی تر گردد.

سطح زمین و کفش نامناسب

زمین‌های لغزنده، سخت یا ناهموار و استفاده از کفش‌های غیر استاندارد باعث می‌شود تعادل ورزشکار مختل شده و فشار بیشتری روی رباط وارد شود. این مسئله می‌تواند باعث آسیب حتی در حرکات کنترل شده گردد.

کمبود آمادگی و گرم کردن ناکافی

 اگر عضلات و رباط‌ها قبل از ورزش آماده نباشند، توانایی تحمل نیروهای ناگهانی را ندارند. گرم کردن ناکافی باعث کاهش انعطاف عضلات و رباط‌ها شده و ریسک پارگی را افزایش می‌دهد.

علائم پارگی رباط صلیبی زانو شامل چه چیز‌هایی است؟

پارگی رباط صلیبی زانو، می‌تواند باعث درد شدید، تورم، بی‌ثباتی و محدودیت حرکتی شود و زندگی روزمره و فعالیت‌های ورزشی فرد را مختل کند. بنابراین آشنایی با علائم اولیه پارگی رباط صلیبی اهمیت زیادی دارد تا درمان سریع و موثر آغاز شود.

• تورم سریع زانو: تورم زانو معمولا ظرف چند ساعت پس از آسیب رخ می‌دهد و نشان دهنده خونریزی داخل مفصل و التهاب بافت‌ها است. این تورم باعث سفتی و خشک شدن زانو، محدود شدن دامنه حرکتی و احساس فشار در مفصل می‌شود. تورم شدید یکی از نشانه‌های پارگی کامل رباط صلیبی می‌باشد و معمولا با درد شدید و محدودیت حرکتی همراه است.
• احساس بی‌ثباتی یا خالی کردن زانو: یکی از مهم ترین علائم پارگی رباط صلیبی زانو، احساس خالی کردن زانو یا ناتوانی در تحمل وزن بدن روی زانو است. این حالت هنگام دویدن، تغییر جهت ناگهانی، پریدن یا بالا رفتن از پله‌ها رخ می‌دهد. بی‌ثباتی زانو به دلیل ناتوانی رباط در تثبیت مفصل ایجاد می‌شود و در پارگی کامل شدیدتر است.
• کبودی و تغییر رنگ اطراف زانو: پس از آسیب، گاهی کبودی و تغییر رنگ پوست اطراف زانو در عرض ۲۴ تا ۴۸ ساعت ظاهر می‌شود. این حالت ناشی از خونریزی داخلی مفصل و آسیب بافت‌های نرم اطراف زانو است. کبودی معمولا در آسیب‌های شدید یا همراه با آسیب منیسک و غضروف بیشتر دیده می‌شود و می‌تواند نشانه وجود خونریزی داخل مفصل باشد.
• اختلالات عصبی یا حسی: در برخی موارد، به ویژه اگر آسیب شدید باشد، بیمار ممکن است سوزش، بی‌حسی یا گزگز در ساق پا یا اطراف زانو تجربه کند. این علامت ناشی از فشار یا آسیب به عصب‌های اطراف زانو است و نیازمند بررسی پزشکی دقیق است.
• ضعف عضلات اطراف زانو: بعد از پارگی رباط صلیبی، عضلات چهارسر و همسترینگ اطراف زانو ممکن است دچار ضعف شوند. ضعف عضلانی باعث کاهش تثبیت زانو، افزایش بی‌ثباتی و احتمال آسیب‌های مجدد می‌شود. تمرینات تقویتی و توانبخشی نقش مهمی در پیشگیری از عوارض بلند مدت دارند.

درمان پارگی رباط صلیبی زانو

 درمان این آسیب بسته به شدت پارگی، سن، سطح فعالیت فرد و وجود آسیب‌های همراه متفاوت است و معمولا به دو روش اصلی درمان غیر جراحی و درمان جراحی تقسیم می‌شود. در درمان غیر جراحی، تمرکز بر کاهش درد و تورم، بازگرداندن حرکت و تقویت عضلات اطراف زانو است. استراحت، کمپرس سرد و داروهای ضد التهاب برای کنترل درد استفاده می‌شوند و برنامه فیزیوتراپی شامل تمرینات تقویتی و تعادلی، به بازگرداندن ثبات زانو کمک می‌کند. زانوبند یا بریس نیز می‌تواند از آسیب مجدد پیشگیری کند. این روش معمولا برای پارگی ناقص یا افراد کم تحرک مناسب است.

در درمان جراحی، رباط پاره شده با یک پیوند جایگزین می‌شود تا ثبات کامل زانو بازگردد. جراحی به طور معمول به صورت آرتروسکوپی انجام می‌شود و پس از آن، توانبخشی مرحله‌ای شامل کاهش تورم، بازگرداندن دامنه حرکت و تقویت عضلات شروع خواهد شد. بازگشت کامل به فعالیت‌های شدید ممکن است ۶ تا ۱۲ ماه طول بکشد.

نتیجه‌گیری

توجه داشته باشید که  شناخت عوامل خطر و رعایت نکات پیشگیری، می‌تواند از بروز آسیب‌های مجدد و عوارض طولانی مدت مانند تخریب غضروف و آرتروز زودرس جلوگیری کند. آموزش صحیح تکنیک‌های ورزشی و تقویت عضلات نیز، می‌تواند به کاهش ریسک آسیب کمک کند. در نهایت، مراقبت مستمر و تعهد به بهبود، کلید دستیابی به زندگی فعال و بدون محدودیت است. مشورت با پزشک و فیزیوتراپیست می‌تواند، برنامه پیشگیری را شخصی سازی و موثرتر کند.

سوالات متداول