آسیب‌های ورزشی زانو
آسیب های ورزشی زانو یکی از شایعترین آسیب‌های ناشی از ورزش در اغلب ورزشکاران است. مفصل زانو یا patella بزرگترین مفصل بدن است. در ادامه ابتدا به بررسی ساختار زانو و سپس به بررسی برخی از آسیب‌های ورزشی زانو و راهکار‌هایی برای درمان و پیشگیری از آن‌ها می‌پردازیم.
ساختار زانو چگونه است؟
زانو شامل استخوان‌ها، مفصل، رباط‌ها و تاندون‌ها می‌شود که در ادامه به بررسی هر یک می‌پردازیم.
تمرینات ورزشی بعد از آرتروسکوپی زانو
استخوان‌های زانو
زانو از سه استخوان تشکیل شده است که مفصل زانو یا patella را تشکیل می‌دهند.
۱ ) استخوان ران:
استخوان ران یا Femur از لگن تا زانو کشیده می‌شود و در تشکیل مفصل زانو شرکت می‌کند.
۲) استخوان درشت‌نی:
استخوان درشت‌نی یا Tibia از زانو تا مچ پا کشیده می‌شود و در تشکیل مفصل زانو شرکت می‌کند.
۳) استخوان کشکک:
کشکک یک استخوان مثلثی شکل وارونه کوچک است که در جلوی زانو قرار گرفته است. کشکک در شیار patella استخوان ران قرار دارد. کاسه زانو فشار زیادی را تحمل می‌کند از این رو شایعترین شکستگی ناشی از آسیب‌های ورزشی زانو شکستگی کشکک می‌باشد.
مفاصل زانو
زانو از دو مفصل تشکیل شده است که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:
مفصل تیبیوفمورال: مفصل تیبیوفمورال tibiofemoraljointاز کنار هم قرار گرفتن استخوان ران و درشت‌نی تشکیل می‌شود.
مفصل کشککی رانی: مفصل پاتلوفمورال یا کشککی رانی از کنار هم قرار گرفتن استخوان کشکک و ران تشکیل می‌شود.
رباط‌های زانو
رباط یا لیگامنت رشته‌ای محکم از جنس بافت پیوندی فیبری می‌باشد که استخوان‌ها را به هم متصل می‌کند. زانو ۴ رباط دارد که عبارتند از:
رباط صلیبی قدامی یا ACL
رباط صلیبی خلفی یا PCL
رباط کلترال داخلی یا MCL
رباط کلترال خارجی یا LCL
رباط‌های صلیبی خلفی و قدامی استخوان‌های ران و درشت‌نی را به هم وصل می‌کنند و به صورت صلیبی از روی هم می‌گذرند. آسیب و کشیدگی رباط‌های صلیبی از موارد شایع آسیب‌های ورزشی زانو است. این استخوان‌ها مانع از سرخوردن و لغزش استخوان ران بر روی استخوان درشت‌نی به سمت جلو و عقب می‌شوند. رباط‌های کلترال داخلی و جانبی در تثبیت حرکت لولای زانو و جلوگیری از چرخش بیش از حد زانو به دو طرف نقش دارند.
سایر ساختار‌های زانو
غضروف مینیسک زانو: یکی از غضروف‌های بین استخوان و مفصل زانو می‌باشد که در مقابل ضربه از مفصل زانو محافظت می‌کند.
تاندون‌های زانو: نوارهای رشته‌ای که استخوان‌ها را به عضلات متصل می‌کنند.
بورس یا Bursa: کیسه کوچک و پر از مایع سینوویال در بین مفاصل هستند.
انواع آسیب‌های ورزشی زانو
بسته به محل و نحوه آسیب، نوع آسیب ورزشی زانو نیز متفاوت خواهد بود که در ادامه به توضیح هر یک می‌پردازیم.
شکستگی کشکک زانو
یکی از مهمترین آسیب‌های ورزشی زانو، شکستگی استخوان‌های زانو است.در این خصوص بیش‌ترین مورد شکستگی‌های ناشی از ورزش در زانو، شکستگی استخوان کشکک زانو یا patella می‌باشد. نشانه‌های شکستگی استخوان کشکک زانو شامل:
ورم کردن زانو
کبود شدن زانو
تغییر شکل زانو
در صورت آسیب به اعصاب زانو می‌تواند موجب ایجاد اختلال در حس و حرکت و نیز عدم لمس نبض گردد.
پاره شدن غضروف مینیسک زانو
یکی از مهمترین آسیب‌های ورزشی زانو پاره شدن غضروف مینیسک زانو می‌باشد. مینیسک‌ها نوعی دیسک C شکل از جنس غضروف فیبرو کارتیلاژ هستند که بین استخوان ران و درشت‌نی قرار می‌گیرند. در زانو دو مینیسک بین استخوان ران و استخوان درشت نی وجود دارد که در توزیع بار و فشار وارد بر زانو نقش مهمی دارند.
دلایل پارگی مینیسک زانو
ترومای شدید
پرش و جهش زیاد در ورزش‌هایی مثل والیبال
تعویض ناگهانی جهت حرکت حین دویدن
نشانه‌های پاره شدن مینیسک زانو
درد در مفصل زانو
ملتهب شدن اطرف مفصل
فقل شدن زانو و عدم خم و راست شدن زانو
حساس بودن زانو به لمس شدن
رگ به رگ شدن زانو
کشیدگی یا رگ به رگ شدن زانو نیز یکی دیگر از آسیب‌های ورزشی زانو می‌باشد. رگ به رگ شدن زانو زمانی رخ می‌دهد که رباط‌ها و یا کپسول مفصلی زانو کشیده و یا پاره می‌شوند.
دلایل رگ به رگ شدن زانو
گرم نکردن بدن قبل از تمرین
استفاده نادرست از وسایل ورزشی
چرخش و تغییر جهت ناگهانی حین ورزش و دویدن مثل فوتبال
نشانه‌های کشیدگی یا رگ به رگ شدن زانو
درد در اطراف مفصل زانو
کبودی زانو
گرفتگی عضلات
کاهش انعطاف پذیری و حرکت زانو
سندرم درد پای دوندگان
یکی از شایعترین علل درد زانو ناشی از آسیب های ورزشی زانو سندروم درد پای دوندگان می‌باشد. این سندروم در میان ورزشکاران شایع است. به آن سندروم کندرومالاسی یا زخم کشکک نیز گفته می‌شود.
دلایل ایجاد سندروم درد پای دوندگان
دویدن و بالا رفتن از پله
چمباتمه زدن
تغییر ناگهانی در نوع، شدت و یا مدت فعالیت ورزشی
تغییر در تجهیزات ورزشی مثل کفش یا زمین ورزش
نشانه‌های سندروم پای دوندگان
درد حین خم کردن زانو مثل بالا رفتن از پله
درد جلوی زانو پس از نشستن طولانی مدت
سر و صدای زانو هنگام خم کردن مفصل
در رفتگی مفصل زانو
دررفتگی مفصل زانو از دیگر آسیب‌های ورزشی زانو می‌باشد که با درد بسیاری همراه است. وقتی که به صورت ناگهانی فشار زیادی به زانو وارد شود، می تواند باعث در رفتن مفصل زانو شود. گاهی این آسیب تنها به دررفتگی کشکک زانو محدود می‌شود ولی گاهی نیز می‌تواند تمام زانو را درگیر کند.
دلایل در رفتگی مفصل زانو
تروما به زانو
زمین خوردن
پیچ خوردن زانو
تصادف
نشانه‌های در رفتگی مفصل زانو
ورم کردن مفصل
ملتهب شدن مفصل
تغییر شکل مفصل
خونریزی
بی‌حسی و درد شدید
درمان کلی آسیب‌های ورزشی زانو
درمان آسیب‌های ورزشی زانو بسته به نوع و شدت آسیب متفاوت خواهد بود که در ادامه تعدادی از آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
کاهش تحرک و فعالیت زانو: یکی از درمان های اولیه آسیب های ورزشی زانو محدود کردن حرکت و فعالیت زانو با استفاده از بریس زانو می‌باشد. همچنین گاهی ممکن است پزشک مجبور شود که پا را گچ بگیرد. استفاده از عصا برای کاهش فشار وارده بر زانو نیز ممکن است توصیه شود.
فیزیوتراپی زانو:روش‌های فیزیوتراپی با توجه به محل و نوع آسیب متفاوت می‌باشند و برای بهبود عملکرد و کاهش درد استفاده می‌شوند. این روش‌ها شامل :
آب درمانی
ماساژ درمانی
الکتروتراپی
جراحی زانو: گاهی برای درمان آسیب‌های ورزشی زانو نیاز به جراحی می‌باشد. از جراحی برای درمان شکستگی زانو و همچنین پارگی‌های رباط زانو استفاده می‌شود. از جمله روش‌های جراحی مورد استفاده آرتروسکوپی زانو می‌باشد.
پیشگیری از آسیب‌های ورزشی زانو
گرم کردن بدن و انجام حرکات کششی قبل از شروع تمرین ورزشی
استفاده درست از تجهیزات مناسب ورزشی
حفظ تعادل در انجام حرکات ورزشی
تقویت عضلات
استفاده از زانوبند خصوصا در ورزش‌هایی مثل والیبال
پرهیز از حرکات ناگهانی و فشار زیاد بر مفاصل
سخن پایانی
آسیب‌های ورزشی زانو از مشکلات شایع ناشی از ورزش می‌باشند که با انجام حرکات کششی قبل از ورزش، استفاده از تجهیزات مناسب و سایر روش‌های پیشگیری از بسیاری از آن‌ها می‌توان جلوگیری کرد. با این حال در صورت مشاهده هر گونه تورم، کبودی، درد و یا محدودیت در حرکت زانو به پزشک مراجعه کنید.