دوران نقاهت و توانبخشی پس از تعویض مفصل زانو
بعد از انجام عمل تعویض مفصل زانو باید حرکاتی تحت نظر پزشک انجام شود تا بدن و مفاصل به‌همراه عضلات با یکدیگر هماهنگ شوند و شرایط انجام حرکات بدون کمک مهیا شود. دقت در انجام صحیح این حرکات و استمرار آن می‌تواند برای شما بسیار حیاتی بوده و در سلامت شما و بازیابی توانایی مجدد حرکت، نقش بسیار مؤثری داشته باشد.
روز اول: بهبودی بعد از عمل
با کمک دیگران و پزشک روی پاها نگه داشته می‌شوید و به شما آموزش داده می‌شود تا چگونه قوزک پاها را حرکت دهید. حرکت خون در پای شما جریان پیدا خواهد کرد. انجام حرکات تنفسی برای حفظ سلامت ریه‌ها نیز مناسب بوده و انجام آن توصیه می‌شود.
روز دوم: بستری در بیمارستان
در این روز شما می‌توانید از داروهای مسکن خوراکی استفاده کنید و دیگر نیاز به مسکن‌های تزریقی نخواهید داشت. خواهید توانست برنامه غذایی متداول و عادی را شروع کنید. در این ایام می‌شود با احتیاط به حمام رفت اما شرایط زخم و ورود آب را هم در نظر داشته باشید.
در این روز تمرینات فیزیکی زیر نظر متخصص انجام می‌شود و به شما توصیه‌هایی می‌گردد تا نشانه‌ها و عوارض بعد از عمل تعویض مفصل زانو را بشناسید تا دچار عفونت، لخته‌شدن خون و… نشوید.
روز سوم و چهارم: آمادگی برای ترخیص از بیمارستان
کم‌کم شما آماده رفتن به منزل خواهید شد. شما توان این را دارید که بدون کمک افراد از تخت و صندلی بلند شوید و با کمک عصا و واکر قدم بزنید و به‌طور معمول با احتیاط به امور روزمره بپردازید. بازتوانی بعد از عمل در افراد مختلف شرایطی متفاوت دارد و گاهاً اشخاص برای طی‌کردن این دوران در بیمارستان بستری می‌شوند.
بعد از ترخیص از بیمارستان: هفته اول یخ‌درمانی
در این مدت باید به نکات بهداشتی و نحوه تعویض زخم و لباس دقت کنید. ورم‌های مختصر در این ناحیه امری عادی است، اما اگر علامتی از قرمزی، تب و نشانه‌هایی که ممکن است علت آن عفونت باشد مشاهده کردید به پزشک خود مراجعه کنید. در این ایام باید کیسه حاوی یخ یا سبزیجات فریز شده را در پارچه یا حوله بپیچید و روی زانو قرار دهید تا درد شما تسکین پیدا کند. سعی کنید در زمان‌هایی که بیدار هستید هر چند ساعت یک بار قدم بزنید. نگذارید درد باعث شود که بدون حرکت بنشینید. تحرک در‌صورتی‌که به زانو لطمه وارد نکند بسیار مفید خواهد بود و روند بهبود شما را تسریع خواهد کرد.
هفته دوم: کنترل درد با عمل بسته
بهتر است روزهای اول بعد از ترخیص قبل از انجام تمرینات مسکن استفاده شود تا شما را از انجام حرکات تمرینی دردناک دلسرد نکند. تزریق و روش‌های تسکینی به شکل‌های زیر انجام می‌شود:
- تزریق استروئید به‌منظور کاهش درد در نواحی زانوی عمل‌شده.
- اوزون‌درمانی به‌منظور تسریع افزایش جریان خون در ناحیه زانو و ترمیم سریع‌تر.
- تزریق پلاسمای غنی‌شده از پروتئین به‌منظور تأمین مواد معدنی و ویتامین‌ها برای ترمیم محل عمل و آسیب‌دیده و تقویت مجدد عضلات و اعضای داخلی این ناحیه.
- رادیو فریکوئنسی: این روش برای جلوگیری از انتقال سیگنال‌های دردی در سلسله اعصاب است و درد کمتری را حس خواهید کرد.
هفته سوم: اولین ورزش‌های بعد از عمل
زیر نظر پزشک می‌توانید حرکات زیر را انجام دهید که روند بهبودی شما سرعت بیشتری را طی کند. حرکات شامل بالابردن پا به حالت مستقیم، خم‌کردن پا از قوزک، حرکت ثابت‌کردن زانو‌ها، خم‌کردن زانو با تکیه بر حوله لوله‌شده، خم‌کردن زانو به کمک پای سالم در حالت نشسته روی صندلی، راست‌کردن پا بدون کمک پای سالم در حالت نشسته روی صندلی است که در مقاله فیزیوتراپی پس از عمل تعویض مفصل زانو به آن پرداخته‌ایم.
هفته چهارم: انجام ورزش‌های سبک
تمرینات سبکی را می‌توانید در این ایام انجام دهید. قدم‌زدن نرم، بالارفتن و پایین‌آمدن از پله‌ها بدون نرده و با نرده و یا با استفاده از عصا؛ از جمله حرکاتی است که برای تقویت روند بهبودی شما تجویز خواهد شد. بگذارید خون در پای شما جریان پیدا کند و عضلات تقویت شود.
هفته پنجم: ورزش‌ها و حرکات پیشرفته‌تر
زمانی که شما قادر خواهید بود مسافت‌های کوتاه و یا پله‌ها را به‌تنهایی طی کنید، کم کم باید بر فشار حرکات ورزشی خود اضافه کنید. دقت کنید که در فرآیند عمل، زانوی شما تضعیف شده است و تقویت آن شاید تا ماه‌ها به زمان نیاز داشته باشد. انجام حرکات ورزشی مثل خم و راست کردن زانو در حالت ایستاده و یا با کمک وسایل یاری‌رسان می‌تواند به فرآیند بهبود سرعت بیشتری ببخشد و قدرت را مجدداً به زانو‌ها بازگرداند. صبوری و پشتکار می‌تواند روند بازیابی سلامت شما را به‌طرز چشم‌گیری تسریع بخشد. ناامید نشوید و حرکات را تکرار کنید.
سال اول
سال اول بعد از عمل تعویض مفصل زانو با مشورت پزشک طب حرکتی، طبق برنامه پیش بروید. مراجعات بعدی شما به پزشک متخصص ۳ هفته، ۶ هفته، ۳ ماه و ۱ سال بعد از عمل است و بعد از گذشت ۱ سال بهتر است سالی یک بار به پزشک مراجعه شود و وی از وضعیت سلامت زانوی شما مطلع شود.
با رعایت نکات توصیه‌شده توسط پزشک و حفظ وزن متعادل این زانو‌های مصنوعی به‌راحتی تا ۱۵ سال عملکردی بسیار مطلوب از خود نشان می‌دهند.
با مراجعه به بهترین دکتر جراح تعویض مفصل زانو، حرکت دوباره و راه‌رفتن بدون درد را به خود هدیه دهید. دکتر فرشید راعی متخصص ارتوپد در تهران در کنار شماست تا به روزهای خوب و سلامت بازگردید.