خشکی زانو یکی از مشکلات شایع و ناراحتکنندهای است که میتواند کیفیت زندگی بسیاری از افراد را تحت تأثیر قرار دهد. این حالت معمولاً با احساس سفتی، کاهش دامنه حرکت و گاهی درد همراه است که باعث محدود شدن فعالیتهای روزمره میشود. خشکی زانو ممکن است به دلایل مختلفی از جمله افزایش سن، آسیبهای ورزشی، التهاب مفاصل یا بیماریهای مزمن مانند آرتروز ایجاد شود. علاوه بر این، سبک زندگی کمتحرک و نشستنهای طولانیمدت نیز میتوانند در بروز و تشدید این مشکل نقش داشته باشند. درک علل، عوامل موثر و روشهای پیشگیری و درمان خشکی زانو برای حفظ سلامت مفاصل و افزایش کیفیت زندگی بسیار اهمیت دارد. در این مروری کوتاه، به بررسی جنبههای مختلف خشکی زانو پرداخته و نکات مهم در این زمینه را مطرح خواهیم کرد.
مهمترین دلایل خشکی، سفتی و بی حرکتی مفصل زانو
همانطور که میدانید زانو ساختار بسیار پیچیدهای دارد. این ناحیه از انواع رباط و تاندونها، غضروفها، استخوان تشکیل شده است. مفصل زانو بیشترین نقش را در حرکت پاها دارد. برای حرکت دادن پا چهار رباط اصلی و دو غضروف کوچک، مفصل زانو را حمایت میکنند.
حال اگر هرگونه آسیبی به این ساختار پیچیده وارد شود، قطعا بیحرکتی و خشکی مفصل زانو را به همراه خواهد داشت. خشکی مفصل زانو در اثر التهاب و آسیب دیدگی رخ میدهد. حال معمولاً افراد تا زمانی که این عارضه جدی نشود، برای درمان آن اقدام نمیکنند.
در حالی که اگر این عارضه پیشرفت کند، میتواند موجب ناتوانی ما در حرکت و کاهش دامنه حرکتی زانو شود. در این صورت حتی ممکن است در هنگام راه رفتن، برخاستن از زمین نیز فرد درد بسیار غیر قابل تحملی را احساس نماید. حال اصلیترین علت خشکی و بی حرکتی مفصل زانو چیست؟ این عارضه میتواند به دلایل مختلف رخ دهد.
اما بهطور کلی هر عاملی که موجب آسیب دیدگی ناحیه زانو شود، میتواند علل اصلی بروز خشکی و بی حرکتی در این قسمت تلقی شود. در ادامه مهمترین دلایل و علل بی حرکتی و خشکی مفصل زانو را نامبردهایم:
یکی از اصلیترین علتهای بروز این عارضه، بیماریهای خود ایمنی در ناحیه زانو میباشند. بی حرکتی مفصل زانو گاهی ممکن است در اثر واکنش سیستم ایمنی بدن و ابتلا به بیماریهایی همانند رماتیسم رخ دهد. در برخی موارد سیستم ایمنی بدن اشتباه به مفصل و بخشهای دیگر زانو حمله میکند و سعی مینماید بافت آنها را تخریب کند. در این صورت زانو در اثر آسیب دیدگی شدید، دچار التهاب شده و همین مورد خشکی و سفتی این ناحیه را به دنبال خواهد داشت.
همانطور که میدانید، مفصل زانو ساختار کاملا استخوانی دارد. همچنین کشکک زانو نیز از بافت استخوانی میباشد. حال اگر ضربهای به این قسمت وارد شود، احتمال شکستگی بافت استخوانی زانو وجود دارد. در این صورت بازهم به علت آسیب دیدگی، خشکی و بی حرکتی مفصل زانو اتفاق میافتد.
تومورها غدههای ریز و درشت خوشخیم یا بدخیمی هستند که میتوانند در بافت زانو نیز تشکیل شوند. تومورها معمولاً موجب بروز درد شدیدی شده و شما را از حرکت دادن زانو باز میدارند. اگر در زانو تومور به وجود بیاید، قطعاً مفصل بسیار سفت و خشک شده و امکان حرکت دادن آن نیز وجود ندارد.
علت تشکیل تومور رشد غیر قابل کنترل سلولهای استخوانی با بافت گوشتی زانو میباشد. معمولاً تشکیل تومور در زانو میتواند خطرناک محسوب شده و اگر درمان نشود به عارضهای جدی تبدیل خواهد شد.
دیگر دلیلی که میتواند موجب سفتی و بی حرکتی مفصل زانو شود، کار کشیدن بیش از حد از زانو میباشد. در برخی موارد فرد به دلایل مختلفی ازجمله موقعیت شغلی، انجام تمرینات ورزشی به ناچار باید مدت زیادی از زانوها کار بکشد. در این صورت معمولاً فشار غیر قابل تحملی به زانو وارد شده و این احتمال وجود دارد که در اثر التهاب زانو بی حرکت شده و ثابت بماند.
یکی از مهمترین علتهایی که میتواند سبب خشکی و سفتی زانو شود، بروز عفونت در این قسمت میباشد. عفونت میتواند از سایر نقاط بدن به بافت زانو گسترش یافته و منتقل شود.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص درمان خشکی مفصل زانو کلیک کنید.
بی حرکتی مفصل زانو با چه علائمی همراه است؟
سفتی و بی حرکت شدن مفصل زانو میتواند با برخی علائم همراه باشد. این نشانهها معمولاً در همان روزهای اولیه مشاهده میشوند. به همین دلیل معمولاً تشخیص بی حرکتی و سفتی مفصل زانو کار دشواری نیست. در زیر مهمترین علائم این عارضه را نامبردهایم:
درد
درد معمولا اولین علامتی است که با این عارضه همراه خواهد بود. بیمار در درجه اول در زانوی خود درد شدیدی را احساس کرده و به همین علت نمیتواند آن را حرکت دهد. این درد بهمرور شدیدتر شده و به حدی میرسد که زانو کاملاً ثابت و بدون حرکت خواهد شد.- بی حرکتی مفصل زانو
بی حرکتی مفصل زانو به هر دلیلی که رخ داده باشد، معمولاً با تورم همراه خواهد بود. تورم به علت تجمع مایعات مفصلی در زانو رخ میدهد که واکنش طبیعی این ناحیه در مقابل آسیب دیدگی است. تورم ناشی از این عارضه معمولاً شدید نیست.
زانو معمولاً در اثر خشکی ممکن است حرارت بالاتری داشته باشد. به گونهای که وقتی به این ناحیه دست میزنید، یک گرمای کاملاً غیر طبیعی را احساس خواهید کرد. ممکن است حتی در قسمت زانو سوزش زیادی را نیز احساس کنید. سوزش معمولاً زمانی احساس میشود که بی حرکتی مفصل زانو در اثر عفونت رخ داده باشد.
عوارض عدم درمان به موقع بی حرکتی مفصل زانو
همانطور که در بالا نیز اشاره نمودیم، درمان بهموقع این بیماری اهمیت فراوانی دارد. چرا که اگر درمان جدی گرفته نشود، ممکن است خشکی زانو به عارضهای جدی تبدیل شده و برخی عوارض را به همراه داشته باشد. عوارض ناشی از عدم درمان به موقع این بیماری، شامل موارد زیر میشوند:
تخریب بافت زانو
اگر بی حرکتی و خشکی در اثر عفونت یا رشد تومور رخ دهد، به مرور زمان میتواند موجب تخریب بافت زانو شود. در این صورت معمولاً درمان ناحیه زانو، میتواند بسیار دشوار و زمانبر باشد.
فلج یا ناتوانی دائمی
اگر بی حرکتی مفصل زانو جدی گرفته نشود، میتواند فلجی یا ناتوانی دائمی این ناحیه را نیز به همراه داشته باشد. چرا که ساختار زانو در گذر زمان ضعیفتر شده و ممکن است دیگر توانایی گذشته خود را نداشته باشد.
- خونریزی شدید
- خونریزی شدید از دیگر علائم جدی نگرفتن درمان این عارضه میباشد. معمولاً خونریزی زمانی رخ میدهد که زانو در شرایط حادی قرار گیرد. این مورد میتواند بسیار خطرآفرین باشد.
استرس یا اضطراب میتوانند باعث تشدید خشکی زانو شوند؟
استرس و اضطراب میتوانند بهطور غیرمستقیم باعث تشدید خشکی زانو شوند. هنگامی که فرد دچار استرس مزمن یا اضطراب شدید میشود، بدن بهطور ناخودآگاه در حالت تنش قرار میگیرد؛ این تنش میتواند منجر به سفت شدن عضلات اطراف مفصل زانو شود. علاوه بر این، استرس میتواند آستانه تحمل درد را کاهش دهد و حتی واکنشهای التهابی در بدن را افزایش دهد، که در نتیجه احساس خشکی، درد و ناراحتی در ناحیه زانو بیشتر میشود. همچنین اضطراب ممکن است باعث کاهش فعالیت بدنی شود، و بیتحرکی خود یکی از عوامل مهم در افزایش خشکی مفاصل است. بنابراین مدیریت استرس و اضطراب میتواند نقش مهمی در کاهش علائم خشکی زانو داشته باشد.
خوابیدن در وضعیت خاصی به کاهش خشکی زانو کمک میکند؟
خوابیدن در وضعیتهای خاص میتواند به کاهش خشکی زانو کمک کند. برای مثال، خوابیدن به پشت و قرار دادن یک بالش نرم زیر زانوها باعث کاهش فشار روی مفصل و حمایت بهتر از زانو میشود که میتواند از خشکی و درد هنگام بیدار شدن جلوگیری کند. همچنین خوابیدن به پهلو با گذاشتن یک بالش بین دو زانو، باعث حفظ تراز صحیح مفاصل و کاهش کشش یا فشار غیرطبیعی روی زانوها میشود. این وضعیتها به حفظ آرامش عضلات و مفاصل کمک میکنند و میتوانند کیفیت خواب را بهبود بخشند و از خشکی صبحگاهی زانو جلوگیری کنند.
نوشیدن آب بیشتر میتواند به کاهش خشکی مفاصل کمک کند؟
نوشیدن آب کافی نقش مهمی در سلامت مفاصل و کاهش خشکی آنها دارد. مفاصل برای حرکت روان و بدون درد نیاز به مایع مفصلی دارند که بهعنوان روانکننده عمل میکند و بخشهایی مانند غضروف را تغذیه میکند. کمآبی بدن میتواند باعث کاهش تولید این مایع مفصلی شود و در نتیجه خشکی و سفتی مفاصل را تشدید کند. البته نوشیدن آب بهتنهایی درمان خشکی مفاصل نیست، اما هیدراته نگه داشتن بدن باعث حفظ عملکرد بهتر مفاصل و کاهش احساس خشکی میشود. بنابراین، مصرف منظم و کافی مایعات آب، بهعنوان بخشی از سبک زندگی سالم برای افرادی که دچار خشکی زانو یا سایر مفاصل هستند، بسیار توصیه میشود.