روش‌های تشخیص سیاتیک کمر

سیاتیک یکی از عصب­‌های اصلی در پا به‌حساب می‌­آید که طول این عصب از کمر و باسن شروع و تا ساق و قسمت پشت‌پا ادامه پیدا می­‌کند. هنگامی که این عصب دچار آسیب می­‌شود درد سیاتیک در قسمت­‌های گفته شده پا به‌علاوه کمر و کف پا احساس می­‌شود. این درد از آسیب به دو الی سه دیسک انتهای ستون فقرات که به باسن منتهی می­‌شود سرچشمه می‌­گیرد.

عصب سیاتیک‌ چیست؟

شاید از موضوع اطلاع داشته باشید که عصب سیاتیک بزرگترین عصب موجود در بدن است و ضخامت آن به اندازه‌ی ضخامت یکی از انگشتان شماست. این عصب از قسمت پایین و تحتانی کمر و ستون مهره‌ها شروع شده و به طرف لگن و باسن حرکت می‌کند، پس از آن به شاخه‌هایی تقسیم شده و اندام‌های تحتانی بدن را عصب دهی می‌کند. اختلال و وارد شدن آسیب به هر یک از شاخه‌های این عصب می‌تواند مشکلاتی را برای فرد به وجود آورد و باعث درد عصب سیاتیک در شما شود. در ادامه برخی از مشکلاتی که در نتیجه آسیب به این عصب به وجود می‌آید نام برده شده‌اند.

• ایجاد اختلال و آسیب در عصب عمقی پرونئال که باعث فلج عضلات اکستانسور انگشتان پا و همچنین مچ پا می‌شود و به دنبال این فلج فرد قادر به حرکت و بالا آوردن مچ پا و همچنین انگشت‌های پا نخواهد بود.
• بروز مشکل در عملکرد و ساختمان عصب سطحی پرونئال که در نتیجه‌ی آن حس انگشتان پا و ناحیه پشت پا در فرد از بین خواهد رفت.
• مختل شدن عملکرد عصب تیبیال که به دنبال آن فرد توانایی پایین آوردن مچ و انگشتان پای خود را از دست خواهد داد و حس ناحیه‌ی کف پا و زیر انگشتان پای او از بین رفته یا کم خواهد شد.

چه زمانی درد عصب سیاتیک کمر و پا به وجود می‌آید؟

همانطور که گفتیم عصب سیاتیک بزرگترین عصب بدن انسان است که از کمر عبور کرده و به اندام‌های تحتانی می‌رسد. در موقعیت‌ها و شرایط خاصی فرد در این ناحیه دچار درد و ناراحتی می‌شود که علل متفاوتی می‌تواند باعث بروز آن شود. در ادامه با ما همراه باشید تا دلایلی را که موجب بروز درد در عصب سیاتیک می‌شوند، با یکدیگر بررسی کنیم.

اولین و شایع ترین دلیلی که می‌تواند درد عصب سیاتیک را به وجود آورد، بیرون زدگی دیسک است. همانطور که می‌دانید در ناحیه‌ی اتصال استخوان‌های ستون فقرات مفصل وجود دارد که موجب لغزنده شدن و نرم شدن و کاهش اصطکاک هنگام حرکت استخوان‌ها در کنار هم می‌شود. این ساختار به صورت چند لایه است که اگر اولین لایه به هر دلیلی دچار پارگی شود مایع درون آن بیرون زده و باعث ایجاد فشار بر روی اعصاب خصوصا عصب سیاتیک می‌شود. این بیرون زدگی می‌تواند به دلیل ضربه و یا دیگر آسیب‌های فیزیکی و غیره اتفاق بیفتد که باعث بروز اختلالات و مشکلاتی برای فرد خواهد شد، همچنین درد و ناخوشی را برای فرد به جا خواهد گذاشت.

بنابر مطالعات و پژوهش‌هایی که در این زمینه توسط محققان و پزشکان ایالت آمریکا انجام شده است، به طور تقریبی از هر پنجاه نفر، یک نفر به خاطر بیرون زدگی دیسک به درد عصب سیاتیک خصوصا در ناحیه پا و کمر دچار می‌شود که به آن درد رگ سیاتیک نیز می‌گویند.

مورد بعدی که به عنوان عامل درد‌های سیاتیکی می‌توانیم یه آن اشاره کنیم، تنگ شدن کانال نخاعی است. در واقع در این اختلال که به آن استنوزیس نیز گفته می‌شود، کانال واقع در ستون مهره‌ها که نخاع و اعصاب از درون آن عبور می‌کند، تنگ شده و نخاع و اعصاب و همچنین عصب سیاتیک را تحت فشار قرار می‌دهد و به دنبال آن درد عصب سیاتیک در ناحیه پا و کمر را به وجود می‌آورد.

از دیگر عللی که منجر به درد‌های سیاتیکی‌ می‌شود می توان به اسپوندیلولیستزیس اشاره کرد. در این اختلال که به طور عمده به خاطر فرسودگی مفصل و دیسک‌های بین مهره‌ای ایجاد می‌شود، تغییراتی در استخوان‌ها به وجود می‌آید که باعث ایجاد فشار روی عصب سیاتیک می‌شود، در نتیجه درد عصب سیاتیک به دنبال آن ایجاد خواهد شد.

گاهی اوقات در برخی از افراد گرفتگی ماهیچه پیریفورمیس که به آن سندروم پیریفورمیس نیز می‌گویند. این عارضه یکی از اختلالات نادر مربوط به ماهیچه‌ها است که در آن ماهیچه‌ی پیریفورمیس که استخوان‌های قسمت تحتانی ستون مهره‌ها را به استخوان ران متصل می‌کند، دچار‌گرفتگی و اسپاسم شده و بر روی ناحیه‌ی ران که عصب سیاتیک در آن‌ جا قرار دارد فشار وارد می‌کند، در نتیجه درد عصب سیاتیک خصوصا در ناحیه کمر و پا ایجاد می‌شود. این عارضه به دلایل مختلفی ممکن است ایجاد شود، نشتن‌های طولانی مدت، زمین خوردن و غیره می‌تواند مسبب این سندروم باشد.

روش‌های تشخیص سیاتیک کمر

در دنیای امروز به طور حتم از افرادی این جمله را شنیده‌اید که من دچار درد و یا سیاتیک کمر هستم. این بیماری که مربوط به یکی از بزرگترین اعصاب بدن است، از نظر شیوع رتبه‌ی بسیار بالایی دارد، چه افرادی که از این بیماری خود اطلاع دارند و چه بسا افرادی که هنوز علت کمر درد‌های شدید خود را نشناخته‌اند. امروز با مطالعه این مقاله بیشتر و بهتر در مورد سیاتیک کمر بدانید.

• در مرحله اول معمولا پزشک از این راه‌های تشخیصی استفاده نمی‌کند، مگر اینکه فرد مراجعه کننده دچار درد شدید و غیر قابل تحمل باشد و یا اینکه طی چندین روز و چندین هفته درد او بهبود پیدا نکند.
• اولین راه برای تشخیص سیاتیک کمر، تصویر برداری با اشعه ایکس است. در این روش پزشک می‌تواند استخوان‌های ستون مهره که رشد بیش از حد داشته و یا عصب را تحت فشار قرار داده‌اند، مشاهده کند.
• روش تشخیصی بعدی ام آر ای است که در آن با استفاده از خاصیت آهنربایی و امواج رادیویی، تصاویر مقطعی از ‌کمر و استخوان‌های آن و همچنین بافت نرم موجود در ان ناحیه مانند دیسک و غیره ثبت می‌شود و در تشخیص سیاتیک کمر به پزشک کمک می‌کند.
• یکی دیگر از روش‌های مورد استفاده برای تشخیص سیاتیک کمر روش سی تی اسکن می‌باشد که این روش نیز راهی برای تصویر برداری از ستون فقرات و دیگر اجزای موجود در ناحیه کمر است که برای انجام آن، از قبل ماده‌ای کنتراست زا به درون کانال نخاعی تزریق می‌شود و اینگونه تشخیص برای پزشک راحت تر خواهد بود. به این روش سی تی اسکن، میلوگرام سی تی گفته می‌شود.
• روش بعدی ثبت نوار عصب و عضله است که در آن فعالیت‌های الکتریکی ایجاد شده توسط اعصاب و پاسخ ماهیچه‌ها به آن‌ها اندازه گیری می‌شود. انجام این آزمایش می‌تواند تنگی کانال نخاعی و فتق دیسک را به عنوان عوامل به وجود آورنده دیسک کمر تایید کند.

راه‌های درمان سیاتیک کمر چیست؟

برای درمان سیاتیک کمر در مرحله‌ی اول معمولا پزشک مراقبت‌های شخصی را به فرد توصیه می‌کند بعد از آن در صورت نتیجه نیافتن سراغ دیگر راه‌های درمانی که در ادامه نام می‌بریم، می‌رود.

برخی دارو‌هایی که ممکن است توسط پزشک برای درمان درد سیاتیک کمر تجویز شوند، موارد زیر هستند:

• دارو‌های ضد التهاب
• دارو‌های شل کننده عضلات
• انواع مسکن‌های قوی برای تسکین درد و ناخوشی
• دارو‌های ضد افسردگی و ضد حملات ناگهانی

در خصوص دارو‌های ضد افسردگی این را بگوییم که این دارو‌ها باعث کاهش ارسال پیام درد به مغز شده و از این طریق موجب کاهش درد ناشی از آسیب عصب سیاتیک خواهند شد. همچنین دارو‌های شل کننده‌ی عضلات با کاهش اسپاسم عضلانی در روند کاهش درد موثر هستند.

علاوه بر دارو‌هایی که ذکر شد، گاهی پزشک برای فرد دارو‌های کورتیکواستروئید تجویز می‌کند. این دارو‌ها در اطراف ریشه عصبی تزریق می‌شوند که باعث کاهش التهاب در آن ناحیه شده و به کاهش درد و تسکین آن کمک فراوانی می‌کنند.

بعد از اینکه مرحله حاد و شدید سیاتیک کمر بهبود یافته و فرد دیگر درد و ناراحتی خاصی نداشت، مراجعه به پزشک فیزیوتراپیست می‌تواند برای بیمار موثر باشد. انجام ورزش‌های فیزیوتراپی علاوه بر تاثیر بر روی بهبودی کامل می‌تواند از آسیب‌های احتمالی بعدی جلوگیری کند که معمولا این ورزش‌ها بر روی تقویت ماهیچه‌ها و عضلات ناحیه کمر تمرکز دارند و باعث افزایش انعطاف‌پذیری بدن می‌شوند.

آخرین راه درمان سیاتیک‌ کمر به کار بردن روش عمل جراحی است. این روش زمانی توسط پزشک معالج مورد استفاده قرار می‌گیرد که عصب فشرده شده، به مقدار زیادی دچار ضعف است و یا اینکه فرد کنترل مثانه و یا روده‌ی خود را از دست داده است، همچنین فرد بیمار به دردی مبتلا شده که روز به روز بدتر شده و روش‌های فیزیوتراپی و مراقبت‌های شخصی بهبود نمی‌یابد.

دانستن برخی از روش‌هایی که معمولا برای درمان کاربردی ندارند اما برای تسکین درد مورد استفاده قرار می‌گیرند نیز ممکن است گاهی به شما کمک کند. برای مثال استفاده از کمپرس سرد و گرم بر روی ناحیه‌ای که درد دارد، برای تسکین و بهبود درد کمک فراوانی می‌کند، اگرچه بر روی فرآیند درمان تاثیرگذار نیست. در این مورد به این نکته توجه داشته باشید که ممکن است این روش باعث افزایش تورم در آن ناحیه شود.

علاوه بر این ماساژ درمانی نیز می‌تواند باعث تسکین درد شود، از این طریق که موجب کاهش اسپاسم عضلانی و در نتیجه کاهش فشار بر روی اعصاب شده و باعث کاهش درد می‌شود.

سخن پایانی

اکنون که تا حدودی با بیماری سیاتیک آشنا شدید، بهتر است بدانید که این بیماری گاهی بسیار خطرناک بوده و ممکن است برخی عوامل به وجود آورنده‌ی آن مانند تنگ شدن کانال نخاعی بر روی مهمترین اعصاب بدن تاثیرات برگشت ناپذیری گذاشته و موجب یک عمر پشیمانی برای ما باشد، بنابراین نباید از کنار درد‌های کمر که چندین روز و چندین هفته متوالی بدون دلیل مشخصی وجود دارند، ساده عبور کرد و آن را جدی نگرفت، زیرا ممکن است این درد ناشی از آسیب اعصاب سیاتیک باشد و درواقع شما دچار سیاتیک کمر شده باشید.