علت اسکولیوز چیست؟
امروزه یکی از مسائلی که برای قشر بزرگی از جامعه تبدیل به دغدغه و مشغولیت ذهن شده است، انحرافات و بدشکلی‌های مربوط به استخوان‌های ستون فقرات است. یکی از این ناهنجاری‌ها که معمولا قبل از زمان بلوغ رخ می‌دهد، اسکولیوز است که به معنی تغییر غیر طبیعی شکل استخوان‌های ستون فقرات است. در بیشتر اوقات هنگام بررسی افراد در سن بلوغ، این انحرافات دیده می‌شود. در این مقاله قصد داریم، اسکولیوز را به عنوان یکی از این ناهنجاری‌ها بررسی کنیم.
اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات چیست؟
اسکولیوز انحراف و خمیدگی یک طرفه و غیر طبیعی در ستون فقرات است، در این عارضه ستون فقرات به طرفین انحنا پیدا کرده و خم می‌شود. این اختلال در هر نقطه از ستون فقرات می‌تواند اتفاق بیفتد، اما معمولا در قسمت بالایی و ناحیه کمر ایجاد می‌شود. ستون فقرات به صورت طبیعی دارای مقدار کمی انحنا است، اما در این نوع اختلال ستون فقرات انحنایی غیر طبیعی به شکل حروف S یا C لاتین به خود می‌گیرد. اسکولیوز انواع مختلفی از جمله نوع شدید، متوسط و خفیف دارد.
علت به وجود آمدن اسکولیوز چیست؟
با وجود پیشرفت‌هایی که بشر در زمینه علم پزشکی تا به امروز داشته است، علت برخی بیماری‌ها هنوز هم ناشناخته باقی مانده و انسان در صدد دستیابی و کشف آن بوده و هست. اسکولیوز یکی از این بیماری‌ها و اختلالات است که علت مشخص و قابل فهمی برای آن پیدا نشده و این ابهام به خصوص در مورد بروز این بیماری در دوران کودکی و نوجوانی وجود دارد. اما به هر حال پزشکان دلایلی را برای این عارضه در نظر می‌گیرند که در ادامه برخی ازآن‌ها را نام می‌بریم.
شایع ترین و مهمترین علتی که برای اسکولیوز می‌توانیم در نظر بگیریم، نوعی اختلال مربوط به سیستم عصبی به نام فلج مغزی است. در این اختلال، فرد بیمار از نظر یادگیری، دیدن، شنوایی، تفکر و حرکت دچار مشکل شده و در انجام فعالیت‌هایی که مربوط به این حواس است ضعیف و گاهی ناتوان می‌شود.
دیستروفی عضلانی از دیگر اختلالاتی است که ممکن است برخی پزشکان آن را علتی برای بروز اسکولیوز بدانند. دیستروفی عضلانی یک اختلال ژنتیکی است که در آن فرد بیمار دچار ضعف عضلانی و مشکلات دیگر خواهد شد.
علاوه بر دلایلی که نام برده شد، موارد دیگری نیز هستند که ممکن است ریشه‌ی بروز این اختلال و یا زمینه ساز ایجاد آن باشند. ناهنجاری ها و نقایص مادرزادی که بر روی شکل ستون فقرات تاثیرگذار هستند، می‌توانند انحرافات ستون فقرات از جمله اسکولیوز را به دنبال داشته باشند. به عنوان مثال بروز اسپینا بیفیدا در نوزاد ممکن است به انحرافات ستون فقرات بیانجامد.
افزون بر این‌ها آسیب و یا وارد شدن ضربه به ستون فقرات و همچنین ایجاد عفونت در آن ممکن است باعث اسکولیوز و دیگر انحرافات و بدشکلی‌های ستون فقرات شود. افرادی که دارای سابقه‌ی خانوادگی اسکولیوز هستند، بیشتر در معرض خطر بروز آن هستند. همچنین موضوع دیگری که قابل توجه خواهد بود، این است که این عارضه در خانم‌ها به شکل شدید تر بروز پیدا می‌کند، هر چند که دلیل مشخصی برای آن موجود نیست.
علائم و نشانه های بروز اسکولیوز چیست؟
برای اسکولیوز یکسری نشانه‌های اولیه و شایع وجود دارد که ممکن است بسیار جزئی باشند و به چشم نیایند، اما اگر از کنار همین نشانه‌های جزئی و کم اهمیت ساده عبور نکنیم و آن‌ها را جدی گرفته و دنبال علت آن باشیم، به درمان آسان تر و سریع تر این اختلال کمک قابل توجهی خواهیم کرد.
یکی از این نشانه‌ها که ممکن است برای افراد قابل چشم پوشی باشد، این است که لباس فرد مبتلا به اسکولیوز روی بدن او مقداری ناموزون است و آن ایستایی معمول همگانی را ندارد،یا اینکه کمر و یا شانه های او کاملا متقارن نیستند و انحنای بسیار جزئی در ناحیه کمر، تنها هنگامی که فرد لباس نپوشیده و یا لباس چسب مانند لباس‌های مخصوص شنا پوشیده، دیده می‌شود.
البته به این نکته توجه داشته باشید که برخی از افراد نیز وجود دارند که به اختلال اسکولیوز مبتلا هستند اما هیچ علامتی ندارند و یا اینکه علائم بسیار خفیفی دارند. موضوع قابل توجه این است که این اختلال به مرور زمان امکان تشدید و بدتر شدن را داشته و باید به محض متوجه شدن کوچک ترین نشانه از آن برای درمان و بهبودی آن اقدام کنیم.
از دیگر نشانه‌ها و علائمی که می‌توان برای اسکولیوز نام برد موارد زیر هستند:
- فردی که دچار این عارضه شده است، تقارن بین شانه‌های او مشهود نیست و شانه‌ها در ارتفاع متفاوتی قرار گرفته‌اند.
- همچنین در فرد مبتلا به اسکولیوز سر نسبت به دیگر اندام‌ها و بدن تراز نیست و معمولی به نظر نمی‌رسد.
- هنگامی که فرد راه می‌رود و یا ایستاده است، ممکن است استخوان‌های لگن متقارن نباشند و گاهی یکی بیرون زده و دیگری در سر جای خود قرار می‌گیرد.
- این موضوع برای دنده‌ها نیز وجود دارد و ممکن است استخوان‌های دنده در فرد مبتلا به اسکولیوز، بیرون زده و یا نامتقارن باشد.
- چنانچه فرد صاف ایستاده و بازو‌های خود را در کنار بدن رها کند، ممکن است بازو‌ها به صورت مستقیم در کنار بدن قرار نگرفته و آویزان نشوند.
- همچنین فردی که دچار اسکولیوز است، امکان دارد که در حالت خم شده یا اصطلاحا در حالت رکوع، دو طرف پشت او در ارتفاع متفاوتی قرار گرفته باشند.
از دیگر نشانه‌ها و علائمی که می‌توان برای اسکولیوز نام برد، رفلکس‌های غیر طبیعی، بی‌حسی، کرخت بودن، ضعف در عضلات و غیره است.
راه درمان اسکولیوز چیست؟
برخی افراد مبتلا به اسکولیوز اصلا نیاز به درمان خاصی ندارند و تنها باید مراقبت و توجه برای آن‌ها صورت بگیرد. برای انواع شدیدتر این اختلال که نیاز به درمان دارد، روش‌ها و راه‌های درمانی مختلفی وجود دارد که برخی از آن‌ها را در ادامه معرفی می‌کنیم.
برای کودکان و نوجوانانی که در حال رشد هستند و به اسکولیوز یا دیگر انحرافات ستون فقرات دچار شده‌اند ممکن است پزشک استفاده از بریس و یا کمربند طبی را توصیه کند. اما این نکته را بدانید که استفاده از بریس‌ها و کمربند‌های طبی به درمان و بهبودی کمکی نمی‌کنند و تنها برای جلوگیری از تشدید و پیشرفت بیماری قابل استفاده خواهند بود.
این کمربند‌ها را می‌توان به صورت شبانه روزی برای افراد مبتلا به اسکولیوز استفاده کرد. هرچه استفاده از بریس یا کمربند‌های طبی در طول شبانه روز بیشتر باشد، اثرگذاری آن نیز بیشتر و بهتر خواهد بود. کودکانی که از این بریس‌ها و کمربند‌ها استفاده می‌کنند، با محدودیت بسیار کمی می‌توانند اغلب فعالیت‌ها را انجام دهند. هنگام فعالیت‌های سنگین‌تر و انجام برخی ورزش‌ها می‌توان کمربند را باز کرد.
افرادی که به اسکولیوز مبتلا هستند و از بریس‌ها و کمربند‌های طبی استفاده می‌کنند، بهتر است علاوه بر آن ورزش‌ها و تمرینات مناسب را نیز انجام دهند. ورزش کردن و تمرینات فیزیوتراپی به بهبود شکل استخوان کمک زیادی می‌کند و همچنین هنگامی که از بریس استفاده نمی‌کنید، ماهیچه ها را محکم نگه می‌دارد.
علاوه بر این روش‌ها که معمولا برای انواع خفیف اسکولیوز مورد استفاده قرار می‌گیرند، روش جراحی نیز هنگامی که اسکولیوز و انحراف ستون فقرات از نوع شدید و پیشرونده باشد، توسط پزشک پیشنهاد می‌شود. معمولا زمان انجام عمل جراحی تا هنگام توقف رشد استخوان‌های کودک و یا نوجوان به تاخیر می‌افتد تا رشد استخوان‌ها متوقف شود و بعد از آن عمل جراحی برای ترمیم و یا پیوند استخوان‌های ستون مهره انجام می‌شود.