بیماری ام اس نوعی بیماری است که روی توانایی سیستم عصبی مرکزی یعنی مغز و نخاع فرد تاثیر میگذارد. در این بیماری که نوعی بیماری خود ایمنی است، سیستم ایمنی به غلاف میلین که برخی قسمتهای رشته عصبی را میپوشاند، حمله کرده و به آن آسیب وارد میکند و در نتیجه اختلالات ارتباطی بین مغز و دیگر ارگانها و اندامهای بدن به وجود خواهد آمد. در این مقاله با ما همراه باشید تا این بیماری را با جزئیات کامل بررسی نماییم.
بیماری ام اس چیست؟
همانگونه که در ابتدا گفتیم، بیماری مولتیپل اسکلروزیس که به اختصار بیماری ام اس نامیده میشود، یک بیماری خود ایمنی و عصبی است که در سیستم عصبی مرکزی یعنی مغز و نخاع اختلال ایجاد میکند. در این بیماری سیستم ایمنی نورونهای موجود در سیستم عصبی مرکزی را به صورت اشتباهی بیگانه شناخته و غلاف میلین یا همان غلاف محافظت کننده آن را از بین برده و سبب مشکلات ارتباطی میشوند.
در حقیقت با پیشرفت بیماری ام اس، تکانههای عصبی که در سرتاسر بدن رخ میدهند، دچار اختلال میشوند و همین امر باعث بروز هر چه بیشتر علائم مولتیپل اسکلروزیس یا همان ام اس در بدن خواهد شد و باعث طیف وسیع و گستردهای از نشانهها، از جمله مشکلات بینایی و یا اختلالات حرکتی مثل حرکات دست و یا پا و همچنین مشکل در تعادل و غیره میشود. همانطور که گفته شد این بیماری مادام العمر بوده و میتواند ناتوانی کاملا جدی در فرد مبتلا ایجاد کند و گاهی نیز ممکن است خطرناک بوده و فرد بیمار را برای همیشه و تا آخر عمر تحت تاثیر قرار دهد.
علت و دلایل به وجود آمدن بیماری ام اس چیست؟
با وجود پیشرفتهای زیادی که بشر در طول عمر خود در مورد بیماریها و دلایل آنها داشته است، اما هنوز دلیل بیماری ام اس و عواملی که باعث این نوع پاسخ ایمنی و آسیب به نورونهای عصبی مغز و نخاع میشود را کشف نکردهاند و هنوز این موضوع ناشناخته و مبهم است.
به هر حال با وجود این مسائل تصور میشود که برخی عوامل محیطی و همینطور حساسیتهای ژنتیکی میتوانند شروع کنندهی این بیماری باشند. همچنین برخی از دانشمندان و محققان عقیده دارند که برخی عفونتهای ویروسی میتوانند این حملات ایمنی را در بدن فرد به وجود بیاورند.
به علاوه در نتایج برخی آزمایشها و در بررسیهایی که توسط محققین انجام شده است، مشاهده شده که کمبود ویتامین دی و همینطور داشتن اضافه وزن و چاقی ممکن است به بروز بیماری ام اس و اختلالات ناشی از آن بیانجامد. لازم به ذکر است که داشتن نوع دیگری بیماری خود ایمنی نیز میتواند زمینه ساز این بیماری باشد. همچنین در طی برخی بررسیها و آزمایشات مشخص شده است که مصرف دخانیات و سیگار احتمال خطر ابتلا به بیماری ام اس را افزایش میدهد.
این موضوع نیز ممکن است برای شما جالب باشد که اگر فردی یک دوقلوی همسان که مبتلا به بیماری ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس است، داشته باشد، احتمال خطر ابتلا به این بیماری حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد افزایش مییابد، اگرچه افراد مبتلا به این بیماری به طور معمول هیچ عامل خطر شناخته شده و قابل فهمی ندارند.
بنابراین اگرچه بیماری ام اس تا حدودی تحت تاثیر عوامل سابقه خانوادگی قرار میگیرد، اما باید بدانید که مولتیپل اسکلروزیس یک بیماری ارثی یا ژنتیکی محسوب نمیشود.
بیشتر بخوانید: تومورهای استخوان چیست؟
راههای تشخیص بیماری ام اس چگونه است؟
راههای مختلف و متفاوتی برای تشخیص و تایید مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس وجود دارد که در ادامه به بررسی برخی از آنها میپردازیم.
برخی آزمایشات که در واقع عملکرد فرد را میسنجند برای تشخیص بیماری ام اس مورد استفاده قرار میگیرند، به عنوان مثال ارزیابی و بررسی توانایی فرد در نگهداری تعادل، بررسی بینایی فرد مشکوک به ام اس، آزمایش عملکرد ذهنی فرد و غیره. علاوه بر اینها آزمایش خون نیز برای رد کردن سایر بیماریهایی که ممکن است علائمی مشابه مولتیپل اسکلروزیس داشته باشند، انجام میشود.
افزون بر مواردی که ذکر شد پزشک ممکن است از روش تصویر برداری MRI یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی برای مشاهده وجود احتمالی برخی ضایعات مغزی استفاده کند.
یکی دیگر از روشهایی که پزشک میتواند برای تشخیص بیماری ام اس استفاده کند، نمونه برداری از آب نخاع و ارزیابی آن است. در این روش از آب نخاع، مایع مغزی نخاعی گرفته و بررسی میشود. به طور معمول در صورتی که فرد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس باشد مواد خاص و ناشناختهای که معمولا در این افراد یافت میشود، مشاهده خواهد شد.
به این نکته توجه داشته باشید که تشخیص زود هنگام بیماری ام اس بسیار حائز اهمیت است تا پزشک معالج بتواند درمان زود هنگام و پیشگیری از علائم شدیدتر و اقدامات مربوط به جلوگیری از حالت حاد بیماری را انجام دهد.
روشهای درمانی بیماری ام اس چیست؟
بیماری ام اس غیر قابل درمان است، بنابراین تا آخر عمر باقی خواهد ماند، اما تعدادی از درمانها میتوانند به کنترل این بیماری کمک کنند. درمان آن اغلب شامل داروهای اصلاح کننده بیماری برای کاهش تعداد و شدت عودها در مبتلایان و کند کردن پیشرفت بیماری است. اما این داروها علائم ام اس را کنترل میکنند.
همانطور که پیش از این گفتیم، شاید بدانید که بیماری ام اس قابل درمان نیست و علاجی ندارد جز اینکه علائم آن کنترل شود. معمولا پزشک برای افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس داروهایی را توصیه میکند که از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و اجازه ندهد، حالت حاد و خطرناک و غیرقابل کنترل آن بروز پیدا کند. در حقیقت داروهایی که برای بیماری ام اس تجویز میکند داروهای درمان کننده نیستند، بلکه اغلب آنها داروهای اصلاحی و کنترل کننده هستند.
به همین دلیل درمان یا بهتر است بگوییم کنترل بیماری مادام العمر مولتیپل اسکلروزیس شامل ترکیبی از داروها و رویکردی چند سویه است که برخی از آنها در ادامه نام برده شده اند:
- استفاده از استروئیدها در مقدار و دوزهای زیاد
- داروهایی که از عود و پیشرفت بیماری جلوگیری میکنند، مانند پلاسمافرز
- استفاده از داروهای اختصاصی بیماری ام اس برای درمان علائم این بیماری
- انجام درمانهای اصلاحی بیماری برای جلوگیری از عود آن
- انجامحرکات ورزشی و تمرینات فیزیوتراپی برای کنترل علائم حرکتی بیماری و انواع دیگر درمانهای مربوط به توانبخشی
- همچنین به کارگیری سبک زندگی سالم
علاوه بر مواردی که در بالا گفته شد، پزشک میتواند طیف گسترده و وسیعی از انواع داروها را برای بیماری ام اس تجویز کند. برای مثال داروهای مسکن برای کاهش درد بیمار، داروهای شل کننده عضلات برای رفع اسپاسمهای عضلانی مانند زانافلکس یا تیزانیدین و دیگر داروهای ضد اسپاسم از جمله باکلوفن، استفاده از برخی داروها مانند دالفامپریدین یا آمپیرا برای بهبود و توانایی در راه رفتن و بسیاری از داروهای دیگر.
عوارض بیماری ام اس چیست؟
بیماری ام اس عوارض و اختلالاتی را در فرد به همراه خواهد داشت که برخی از آنها در ادامه نام برده شده اند:
- افسردگی
- اسپاسمهای عضلانی
- اختلال در عملکرد رودهها و مثانه
- اختلالات مربوط به خواب و همچنین اختلالات جنسی
- درد و اضطراب
- نوسانات و اختلالات خلقی و شناختی
- و غیره
گاهی اوقات این اختلالات در فرد به حدی عود پیدا میکند که فرد باید برای راه رفتن از وسایل کمکی مانند عصا و یا ویلچر استفاده کند، اگرچه این موضوع در بیماری ام اس به ندرت اتفاق میافتد، اما میتواند در برخی افراد ناتوانی شدید ایجاد کند به گونهای که فرد توانایی راه رفتن را از دست بدهد.
