نحوه تشخیص کیست مینیسک و درمان آن
مینیسک یا رباط صلیبی، یک کارتیلاژ نرم و محافظ برای مفصل زانو است که در داخل مفصل زانو به صورت یک حلقه ساده شکل قرار دارد.مینیسک به حفاظت از سطح‌های استخوانی تحتانی و فوقانی مفصل زانو و همینطور به جذب شوک‌هایی که در هنگام حرکت به وجود می‌آید کمک می‌کند.
کیست مینیسک چیست؟
به نوعی توده سیالی که در پاردهای فیبروکارتیلاژین مفصل زانو، شکل می‌گیرد کیست مینیسک یا پاردهای فیبروکارتیلاژین مفصل زانو می‌گویند. این نوع کیست به علت جریان یا حبس شدن سیال مفصل در پاردهای فیبروکارتیلاژین صورت می‌گیرد. امکان دارد بدون علائم یا همراه با علائمی نظیر درد، تورم تخریب غضروف و محدودیت حرکتی باشد.
این نوع کیست ممکن است در مفصل زانوی هر دو پا به صورت حاد و یا مزمن وجود داشته باشد.
چگونگی ایجاد کیست مینیسک
به علت جریان و یا حبس سیال مفصل درون پاردهای فیبروکارتیلاژین، کیست مینیسک زانو شکل می‌گیرد. وظیفه پاردهای فیبروکارتیلاژین، به عنوان حفاظی برای مفصل زانو عمل می‌کند که موجب کاهش اصطکاک و سایش درون مفصل می‌شود. اگر به هر علتی صدماتی درونی یا خارجی به پاردهای فیبروکارتیلاژین وارد شود و آسیبی ببیند، سیال مفصل امکان دارد در پاردها حبس، و کیست مینیسک شکل بگیرد.
عواملی که باعث خطر افزایش به کیست مینیسک می‌شوند
عواملی که موجب می‌شود خطر کیست مینیسک افزایش پیدا کند عبارتند از:
صدمه و آسیب به پاردهای فیبروکارتیلاژین مفصل زانو:
سقوط، برخورد و حرکت‌های تکراری و نادرست در فعالیت‌های روزمره و ورزش ممکن است باعث آسیب و صدمه به پاردهای فیبروکارتیلاژین شود. و همچنین خطر ابتلا به کیست مینیسک را افزایش دهد.
فشار زیاد بر روی مفصل زانو:
انجام دادن کار‌های سنگین مانند وزنه برداری بیش از حد، و قرار گرفتن فشار زیاد بر روی مفصل زانو( مانند کار در صنعت ساختمانی و باغبانی) امکان دارد با کیست مینیسک به صورت مستقیم مرتبط باشد.
فعالیت‌های ورزشی:
ورزش‌هایی که به شکل مداوم بر روی مفصل زانو اجرا می‌شوند خطر پذیری زیادی برای به وجود آمدن کیست مینیسک را دارند. به طور مثال، در ورزش‌هایی مثل فوتبال، بسکتبال، پرش با بالشتک و سقوط آزاد ممکن است باعث افزایش خطر ایجاد کیست مینیسک شوند.
سن:
به طور کلی افرادی که سن بیشتری دارند، ممکن است به علت ضعف و تخریب پاردهای فیبروکارتیلاژین، در معرض خطر کیست مینیسک قرار بگیرند.
بیماری‌های مفصلی:
بیماری‌هایی مثل آرتروز، آنکیلوزینگ، لوپوس، التهاب مفصل‌ها و روماتیسم ممکن است خطر ایجاد کیست مینیسک را افزایش دهند.
علائم کیست مینیسک
علائم کیست مینیسک می‌تواند گاهی به شکل ضعیف و نامشخص باشد و در برخی موارد ممکن است شدید باشد. این علائم شامل موارد زیر می باشد:
درد:
درد در محل پاردهای فیبروکارتیلاژین مفصل زانو، می‌تواند به علت کیست مینیسک باشد. درد به دو دسته درد حاد و درد مزمن تقسیم می‌شود.
تورم:
تورم در محل پاردهای فیبروکارتیلاژین مفصل زانو، می‌تواند به دلیل کیست مینیسک شکل گرفته و سبب ایجاد احساس درد و سنگینی در مفصل زانو شود.
محدودیت در حرکت:
کیست مینیسک می‌تواند موجب محدودیت حرکت در مفصل زانو شود و موجب شکل گیری مشکلات در انجام فعالیت‌های روزمره شود.
صدای خش خش:
صدای خش خشی که در مفصل زانو وجود دارد امکان دارد به علت کیست مینیسک، تخریب غضروف و یا مشکلات دیگر در مفصل زانو باشد.
احساس سفتی:
کیست مینیسک ممکن است به صورت یک توده سفت و بزرگ در پاردهای فیبروکارتیلاژین دیده شود.
بهرحال، اگر احساس داشتن هر یک از این علائم را دارید، توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب را انتخاب و شروع کنید.
چگونگی تشخیص کیست مینیسک
کیست مینیسک با علائم بالینی، معاینه فیزیکی و تصاویر پزشکی ممکن است قابل تشخیص باشد.
معاینه فیزیکی:
پزشک امکان دارد با توجه به بررسی حرکات مفصل زانو، احساس سفتی و درد در محل پاردهای فیبروکارتیلاژین، و تغییر در حرکت مفصل زانو، تشخیص بدهد که کیست مینیسک وجود دارد یا نه.
رادیولوژی:
تصویر‌های رادیولوژیکی مثل اشعهX و MRI قادر است که به پزشک کمک کند تا کیست مینیسک را تشخیص دهد. این تصویرها نشان دهنده این هستند که آیا کیست وجود دارد؟ آیا مشکلات دیگری در مفصل زانو وجود دارد؟ و همچنین اندازه و مکان کیست را نیز نشان می‌دهد.
آزمایش سونوگرافی:
آزمایش سنوگرافی مفصل زانو، به تشخیص کیست مینیسک کمک می‌کند. در این آزمایش اطلاعاتی همچون، اندازه، شکل و جریان سیال موجود در مفصل زانو ارائه می‌شود.
برخی دیگر از آزمایش های تشخیص کیست مینیسک شامل آزمایش نمونه برداری سیال مفصل، آزمایش خون و لپاروسکوپی (آزمایشی که از طریق دستگاهی که به داخل مفصل زانو فرو می‌رود) هستند، اما این ازمایش‌ها رایج نیستند و اکثرا در مورد‌های شدید و مقاوم با درمان به کار برده می‌شوند.
درمان کیست مینیسک
کیست مینیسک، نوعی کیست مفصلی است که بر روی پشت زانو قرار می‌گیرد و امکان دارد در بعضی موارد بدون علائم باشد. در حالتی که کیست مینیسک دارای درد و علائم دیگری باشد، این درمان‌ها قادرند به شما کمک کنند:
استفاده از آرامبخش و مسکن:
آرامبخش‌ها و مسکن‌ها می‌توانند به کاهش درد و علائم دیگر کیست مینیسک کمک کنند. استفاده از مسکن‌ها و آرامبخش ها به صورت موقت است و به عنوان راه حال پایدار درمانی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. همینطور بهتر است قبل از استفاده از آرامبخش‌ها و مسکن‌ها با پزشک مشورت کنید و نحوه استفاده و دوز مناسب را بپرسید.
همچنین بعضی از آرامبخش‌ها و مسکن‌ها می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند، پس بهتر است قبل از مصرف کردن آن‌ها درمورد مزایا و معایب آن‌ها با پزشک خود مشورت کنید.
فیزیوتراپی:
از روش‌های درمان غیر جراحی کیست مینیسک می‌توان به فیزیوتراپی اشاره کرد. استخوان‌ها و مفاصل و عضلات با انجام تمرین‌های فیزیکی و تحرکی، سالم‌تر و قوی‌تر شده و به بهبود علائم کیست مینیسک کمک می‌کند.
تمرین‌های فیزیوتراپی عبارتند از، تمرینات کاربردی، تمرینات افزایش قدرت و تمرینات اصلاحی. بهبود حرکت و عملکرد مفصل و بر طرف کردن نقاط ضعف از اهداف این تمرینات است. همینطور فیزیوتراپی موجب کاهش درد و التهاب در محل زخم کمک می‌کند.
درمان از طریق فیزیوتراپی اکثرا توسط یک فیزیوتراپیست انجام می‌شود که به بیمار تمرینات مناسب برای بهبود علائم کیست مینیسک را می‌دهد. توصیه می‌شود قبل از آغاز هر گونه برنامه فیزیوتراپی، با پزشک خود صحبت کنید و راهنمایی های لازم را در باره چگونگی انجام تمرینات و زمان‌بندی آن‌ها دریافت کنید.
لازم است بدانید که فیزیوتراپی امکان دارد نتیجه مطلوب را در همه موارد کسب نکند، بنابراین توصیه می‌شود با پزشک خود درمورد معایب و مزایای این نوع روش درمانی مشورت کنید و راه درمان مناسب را برای خود برگزینید.
جراحی:
از دیگر روش‌های درمان کیست مینیسک می‌توان به جراحی اشاره کرد که معمولا برای حذف کیست و بهبود علائم آن صورت می‌گیرد. پزشک در جراحی کیست مینیسک، با کمک ابزار‌های جراحی، کیست را برداشته و بافت زخمی را خارج می‌کند.
در اغلب اوقات، جراحی کیست مینیسک به شکل روش باز انجام می‌شود، به این صورت که پزشک یک برش کوچک در ناحیه زانو ایجاد کرده و سپس کیست را برمی‌دارد و به دنبال آن، بافت زخمی را خارج می‌کند. بیمار بایستی بعد از جراحی استراحت کند. جراحی کیست مینیسک نیز مانند بسیاری از جراحی‌ها، دارای عوارض و مخاطرات احتمالی است.
به همین علت، بهتر است که پیش از تصمیم گرفتن در خصوص جراحی، با پزشک خود صحبت کنید و تمامی مزایا و معایب این کار را بررسی نمایید. همینطور بعد از جراحی، عملکرد خود در زمینه حرکت مفصل زانو را به دقت بررسی کرده و توصیه های پزشک جراح خود را رعایت نمایید.
کلام آخر
برای تشخیص دقیق و درمان مناسب کیست مینیسک توصیه می‌شود به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید زیرا این کیست باعث علائمی چون درد و عدم توانایی در حرکت زانو می‌شود و زمانی که بیش از حد بزرگ شود خطر شکستگی را افزایش می‌دهد.