شایع‌ترین عوامل بروز دیسک گردن چیست؟
دیسک گردن عارضه‌ای است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. دیسک گردن عمدتاً با درد در گردن و یا حتی شانه و بازو خود را نشان می‌دهد. منظور از دیسک گردن ایجاد هرگونه آسیب در دیسک‌های بین مهرهای می‌باشد.
ساختار گردن و دیسک‌های بین مهرهای
برای بررسی بهتر آسیب‌های دیسک گردن، ابتدا به بررسی ساختار مهره‌ها و دیسک‌های گردنی می‌پردازیم.
بخش گردنی ستون مهره‌ها از هفت مهره(از C1 تا C7) تشکیل شده است که دیسک‌های بین مهرهای در میان این مهره ها قرار گرفته‌اند. دیسک بین مهره‌های گردنی دارای یک پوسته خارجی فیبری یا حلقه هستند که از هسته داخلی دیسک محافظت می‌کند. هسته داخلی آن‌ها ماده ژله ای به نام پالپوس می‌باشد. هسته ژله‌ای به حرکات گردن واکنش نشان می‌دهد و نیروهایی را که به مهره‌های گردنی وارد می‌شوند، مثل یک ضربه‌گیر پخش می‌کنند. دیسک‌های گردنی مثل بالشتک‌هایی در میان مهره‌های گردن عمل می‌کنند و مانع از ساییدگی و برخورد مستقیم این مهره‌ها با یکدیگر می‌شوند. آسیب دیسک گردن زمانی رخ می‌دهد که به این بالشتک‌های بین مهرهای صدمه وارد شود.
انواع آسیب‌های دیسک گردن
نوع آسیب دیدگی دیسک گردن با توجه به محل دیسک متفاوت می‌باشد که در ادامه به بررسی برخی از انواع آسیب دیسک بین مهره‌های گردنی که منجر به دیسک گردن می‌شود، می‌پردازیم.
برآمدگی دیسک گردنی
بسته به موقعیت گردن و فشار وارده بر آن دیسک گردن مانند توده‌ای به سمت بیرون فشار وارد می‌کند و از میان مهره‌ها به بیرون بر آمده می‌شود. دیسک همچنان می‌تواند به محل خود بازگردد. درد زودگذر و موقتی از نشانه‌های اصلی این مرحله است.
بیرون زدگی یا فتق دیسک گردن
اگر دیسک پاره شود هسته ژله‌ای آن از دیسک خارج شده و بیرون می‌زند. در این حالت حلقه یا بخش سطحی دیسک به همان شکل باقی می‌ماند ولی یک ماده ژله‌ای از آن بیرون می‌زند. این هسته ژله‌ای اعصاب نخاعی را تحریک می‌کند و موجب ایجاد درد، التهاب و همچنین تورم در اعصاب نخاعی می‌شود. یکی از شایع‌ترین علل بیرون‌زدگی دیسک، تخریب دیسک بر اثر افزایش سن می‌باشد. با افزایش سن میزان انعطاف پذیری دیسک گردن کاهش یافته و این موجب افزایش احتمال آسیب و بیرون زدگی دیسک گردن می‌شود.
جداسازی دیسک گردن
زمانی که هسته ژله‌ای دیسک جدا می‌شود و باعث ایجاد یک قطعه شل از دیسک گردن در کنار اعصاب نخاعی می‌گردد. در این مرحله دیسک قادر به بازگشت به موقعیت اصلی خود نمی‌باشد.
لغزش دیسک گردن
لغزش دیسک گردن یعنی لغزش یک مهره نسبت به مهره دیگر و از بین رفتن هم ترازی ستون مهره‌ها می‌باشد. همچنین می‌تواند موجب فشار بر دیسک، پاره شدن و بیرون زدن هسته ژله ای آن نیز شود. این آسیب دیسک گردن می‌تواند حاد و با شروع ناگهانی و یا مزمن و در طول زمان رخ دهد.
لغزش حاد دیسک گردن ممکن است به دلیل خوابیدن در وضعیت نامناسب، خم کردن شدید گردن به سمت جلو مثل عطسه و یا تروما به پشت گردن ایجاد شود.
لغزش و آسیب‌های مزمن دیسک گردن معمولاً در اثر فشارهای طولانی و مداوم به دیسک گردن مثل خم کردن‌های طولانی مدت می‌باشد. برای مثال این مشکل در دندانپزشکان، جراحان، کتاب خواندن طولانی مدت و یا در تکنسین‌های ناخن دیده می‌شود که فرد در مدت زمان زیادی و به طور مداوم گردن خود را خم می‌کند.
عوامل خطر فتق و لغزش دیسک گردن
افزایش سن
استعمال سیگار
عدم انجام تمرینات مناسب و منظم
فعالیت‌های ورزشی که به ستون فقرات فشار زیادی را وارد می‌کند.
وضعیت نامناسب و ضعیف بدنی
شغل‌هایی که نیاز به خم کردن مداوم گردن دارد مثل دندانپزشکی
علائم فتق و لغزش دیسک گردن
شدت علائم با توجه به شدت آسیب متفاوت است که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم.
علائم خفیف فتق و لغزش دیسک گردن
فقط یک طرف گردن درگیر است.
خم کردن گردن به جلو باعث درد می‌شود.
گردن درد با گذشت زمان بدتر می‌شود.
گردن درد صبح‌ها تشدید می‌شود.
گردن درد با دراز کشیدن کاهش می‌یابد.
ممکن است سردرد نیز ایجاد گردد.
گرفتگی و اسپاسم عضلات گردن که به مرور ممکن است بدتر شود.
حرکت برخلاف جاذبه موجب افزایش درد می‌شود.
درد هنگام نشستن، رانندگی و مطالعه بدتر می‌شود.
علائم متوسط فتق و لغزش دیسک گردن
علائم افتادگی دیسک گردن شامل:
یک یا هر دو طرف گردن درد می‌کند.
درد شدید هنگام حرکت دادن گردن
درد گردن تسکین نمی‌یابد و یافتن یک حالت راحت دشوار است.
درد در بازو، شانه و تیغه شانه نیز احساس می‌شود.
گرفتگی عضلات، سوزن سوزن شدن و بی‌حسی بازو و انگشتان
در صورت آسیب عصبی علائم زیر دیده می‌شود که نیازمند توجه است:
سردرد مداوم
درد با دراز کشیدن بهبود نمی‌یابد.
هنگام صبح درد بدتر می‌شود.
هنگام عطسه کردن درد تشدید می‌شود.
علائم شدید و جدی آسیب دیسک گردن
این علائم می‌تواند نشان‌دهنده جدا شدن دیسک گردن باشد که نیازمند رسیدگی و توجه جدی است:
درد دائمی و شدید که با تغییر وضعیت و کمپرس گرم و سرد نیز کاهش نمی‌یابد.
سوزن سوزن شدن هر دو دست باهم
ضعف بازو و ناتوانی در برداشتن اشیاء
سردرد شدید و طولانی
حتی ممکن است درد مداوم و شدید بازو بدون گردن درد تجربه شود.
تشخیص آسیب‌های دیسک گردن
در صورت تجربه علائم ذکر شده در بالا مراجعه به پزشک صورت می‌پذیرد. پزشک نیز با توجه به علائم و نیز معاینه فیزیکی و بررسی رفلکس‌ها برای تشخیص دقیق آسیب انواع روش‌های تصویربرداری تشخیصی را توصیه کند. این روش‌ها شامل:
MRI مناسب‌ترین روش برای تشخیص دقیق آسیب و بیرون‌زدگی دیسک گردن تصویربرداری با MRI می‌باشد.
سی تی اسکن: سی تی اسکن نیز از دیگر روش‌های تشخیص است که ممکن است توسط پزشک انجام شود.
میلوگرام: نوعی روش تصویربرداری با اشعه ایکس می‌باشد که در آن نوعی ماده رنگی به نخاع تزریق و سپس عکس‌برداری می‌شود.
درمان دیسک گردن
بسته به میزان آسیب درمان دیسک گردن نیز متفاوت است:
درمان‌های غیر جراحی شامل:
استراحت و کاهش فشار وارد بر گردن
استفاده از مسکن‌ها و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
فیزیوتراپی
ترزیق استروئید در فضای اپیدورال مهره‌های گردن
درمان جراحی
در صورت آسیب شدید دیسک گردن، ممکن است پزشک تصمیم به جراحی برای ترمیم دیسک آسیب دیده بگیرد. از جمله این روش‌های جراحی، عمل دیسککتومی می‌باشد که در آن جراح دیسک آسیب دیده را برمی‌دارد.
پیشگیری از دیسک گردن
برای پیشگیری از آسیب‌های دیسک گردن رعایت موارد زیر لازم می‌باشد:
برداشتن صحیح وسایل به گونه‌ای که به ستون فقرات فشار زیادی وارد نشود.
پرهیز از خم کردن طولانی‌مدت گردن
سبک زندگی سالم و ترک کردن سیگار
کم کردن وزن
ورزش مناسب برای بهبود وضعیت بدن
سخن پایانی
گردن درد و دیسک گردن از شایع‌ترین مشکلاتی است که در طول زندگی تجربه می‌کنیم، با این وجود با رعایت موارد گفته شده و اصلاح سبک زندگی می‌توان از ایجاد آن تا حد زیادی جلوگیری کرد. در صورت مشاهده هر گونه از علائم گفته شده گردن درد و دیسک گردن لازم است که به پزشک یا فیزیوتراپیست برای درمان مناسب مراجعه شود.