آرتروز یا ساییدگی مفصل زانو چه نوع بیماری است؟
استخوان‌های زانو بسیار حساس بوده، و با کوچک‌ترین آسیبی ممکن است دچار مشکل جدی شوند. هیچ دردی در قسمت زانو طبیعی نیست، و حتماً به علت خاصی رخ می‌دهد. یکی از علت‌هایی که موجب بروز درد در ناحیه زانو می‌شود، آرتروز بوده که بانام ساییدگی و تخریب مفصل زانو نیز شناخته می‌شود. زانوی انسان از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شود. درون زانو غضروفی وجود دارد که در میان استخوان‌های مفصل قرار می‌گیرد. این غضروف از تماس مستقیم استخوان‌های هردو طرف زانو به یکدیگر جلوگیری می‌کند. حال وقتی سن افراد بالاتر می‌رود، این غضروف به‌مرورزمان تحلیل رفته و تخریب می‌شود. درصورتی‌که این غضروف از بین برود استخوان‌های مفصل مستقیماً با یکدیگر برخورد خواهند داشت.
درنتیجه بیمار دچار ساییدگی مفصل زانو می‌شود. وقتی استخوان‌های مفصل زانو در پی از بین رفتن غضروف به یکدیگر ساییده شوند، نه‌تنها تخریب می‌گردند بلکه درد شدیدی را نیز ایجاد می‌کنند. حال نکته قابل‌توجه این است که از بین رفتن غضروف زانو و ابتلا به آرتروز یک بیماری خاموش بوده، و برخی از افراد متوجه بروز آن نمی‌شوند. به‌این‌علت که غضروف زانو هیچ عصبی ندارد، که در حین آسیب‌دیدگی و از بین رفتن درد ایجاد کند. بیمار تنها زمانی که استخوان‌هایش به علت از بین رفتن این غضروف به هم برخورد کنند، درد احساس خواهد کرد. همچنین اگر غضروف زانو از بین برود، دیگر خودبه‌خود درمان‌نشده و قابل‌ترمیم نیست.
چون هیچ‌گونه رگ خونی در آن وجود ندارد، که غضروف از طریق آن تغذیه نموده و دوباره‌ترمیم گردد. پس درنتیجه افرادی که به آرتروز زانو مبتلا می‌شوند، خودبه‌خود بهبود نیافته، و باید درمان‌های جدی را آغاز نمایند. ساییدگی مفصل زانو در افرادی که بالای ۶۰سال سن دارند، بیشتر از سایرین دیده می‌شود. اما گاهی نیز بروز ضربه به‌زانو در جوانی هم می‌تواند موجب ابتلا به آرتروز و ساییدگی زانو گردد. به‌این‌علت که آسیب به‌زانو نیز می‌تواند موجب از بین رفتن غضروف آن شود.
ساییدگی مفصل زانو چه علائمی دارد؟
آرتروز زانو می‌تواند با علائم زیادی همراه باشد. به همین علت تشخیص آن بسیار ساده است. در زیر مهم‌ترین علائم بروز این عارضه را نام‌برده‌ایم:
حساس شدن زانو
حساس شدن زانو اولین علامت بروز آرتروز می‌باشد. وقتی بیمار به این عارضه مبتلا باشد، با ایجاد یک فشار کوچک بر روی زانویش نیز درد شدیدی را تجربه خواهد کرد.
تورم شدید
با ساییدگی و آتروز مفصل زانو، این امکان وجود دارد که میزان ترشح مایع مفصلی افزایش یابد. در این صورت زانو به علت تجمع این مایع دچار ورم خواهد شد.
صدا دادن زانو هنگام حرکت کردن
ساییدگی مفصل زانو معمولاً با صدا همراه خواهد بود. چون در این عارضه استخوان‌های زانو به یکدیگر برخورد می‌کنند، و وقتی بیمار راه می‌رود، صدای زانویش را می‌شنود.
گرم و کبود بودن زانو
آرتروز زانو موجب التهاب در این ناحیه می‌شود. به همین علت التهاب نیز همواره با درد و گرما همراه خواهد بود که از نشانه‌های ابتلا به آرتروز است.
نحوه تشخیص ساییدگی مفصل زانو
تشخیص آرتروز زانو درصورتی‌که پیشرفته باشد، بسیار ساده خواهد بود. به‌این‌علت که این عارضه معمولاً با علائم فراوانی همراه می‌باشد. اما پزشک از دو روش مختلف برای تشخیص این عارضه استفاده می‌کند، که در زیر به بیان آن‌ها پرداخته‌ایم:
معاینه فیزیکی
پزشک با لمس زانو و ایجاد فشار بر روی آن، می‌تواند به‌سادگی این عارضه را تشخیص دهد. چون وقتی به‌زانو فشار کمی وارد شود، معمولاً بیمار درد شدیدی را احساس خواهد کرد. به این روش معاینه فیزیکی گفته می‌شود.
عکس‌برداری با اشعه ایکس
عکس‌برداری با اشعه ایکس یکی از رایج‌ترین و بهترین روش‌های تشخیص ساییدگی مفصل زانو می‌باشد. این روش درواقع مخصوص عکس‌برداری از استخوان می‌باشد. به همین دلیل با انجام این شیوه، پزشک به‌راحتی از بین رفتن غضروف و ابتلا به آرتروز را تشخیص خواهد داد.
بهترین روش درمان ساییدگی مفصل زانو
برای درمان بیماری آرتروز زانو، پزشک ابتدا برخی داروها را برای بیمار تجویز نموده و از او می‌خواهد که برخی نکات و مراقبت‌ها را رعایت کند؛ اما اگر این روش‌ها در درمان و بهبود بیمار اثر چندانی نداشته باشند، پزشک انجام جراحی را توصیه می‌کند. در این جراحی از بی‌حسی استفاده‌شده و سپس جراح با برشی بر روی پوست زانو، به مفصل آن دسترسی پیدا می‌کند. در مرحله بعد آسیب‌دیدگی غضروف مورد برسی قرار می‌گیرد. اگر بخشی از غضروف از بین رفته باشد، پزشک سعی می‌کند با پیوند غضروف، ساییدگی مفصل زانو را بهبود بخشد. اما اگر تمام غضروف زانو از بین رفته باشد، پزشک یک غضروف طبیعی یا مصنوعی را جایگزین آن خواهد کرد.
سپس پوست این ناحیه دوباره بخیه زده‌شده، و جراحی پایان می‌یابد. این عمل دوره نقاهت طولانی‌مدتی داشته، و باید بعد آن بیمار تحت برخی مراقبت‌های ویژه قرار گیرد. ممکن است دوره نقاهت این جراحی شش ماه نیز طول بکشد. اما پس از گذشت یک ماه بیمار می‌تواند به امور روزمره خود پرداخته و حتی به سرکار برود. البته انجام این جراحی به افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند اصلاً توصیه نمی‌شود، و می‌بایست از روش‌های درمانی دیگری همچون فیزیوتراپی استفاده نمایند.