عوامل و علت به وجود آمدن زانو پرانتزی
یکی از بیماری‌های شایع بین کودکان تا بزرگ‌سالان، زانو پرانتزی و زانو ضربدری می‌باشد. این ناهنجاری بافاصله زیاد بین زانوها و خم شدن آن‌ها به بیرون شناخته می‌شود. با ما در این مقاله همراه باشید تا با عوامل و علت به وجود آمدن زانو پرانتزی، روش تشخیص آن و راه‌های درمانی مرتبط با این ناهنجاری آشنا شوید.
زانو پرانتزی یعنی چه؟
زانو پرانتزی یا همان پای پرانتزی درواقع یک ناهنجاری اسکلتی در زانو می‌باشد که در ظاهر کاملاً قابل‌تشخیص است. نشانه بارز این ناهنجاری، خم شدن زانوها به سمت بیرون هست. به عبارتی، قسمت‌های پایینی و ساق پا، نسبت به ران پا زاویه‌ای به سمت داخل دارد.
نام دیگر این ناهنجاری، ژنو واروم (geno varum) می‌باشد؛ درواقع در ژنو واروم، وقتی فرد بیمار در حالت ایستاده قوزک پاهای خود را کنار هم نگه می‌دارد، می‌توان فاصله بیش‌ازحد بین زانوهای او را مشاهده کرد؛ این موضوع درواقع نشانه مشخص بیماری زانو پرانتزی می‌باشد.
زانو پرانتزی در چه سنینی دیده می‌شود؟
این ناهنجاری معمولاً بین کودکان از سن ۲ تا ۵ سال ایجاد می‌شود. توجه کنید که معمولاً با رشد کودک این وضعیت اصلاح می‌گردد. اما گاهی این بیماری با افزایش سن پیشرفت می‌کند و ممکن است در فرد مسن هم دیده شود. با توجه به علت به وجود آمدن زانو پرانتزی، مثلاً براثر ضربه یا براثر فعالیت‌های شغلی، ممکن است تنها درمان در فرد مسن عمل جراحی باشد.
در کل بیماری زانو پرانتزی در سنین کودکی تا حدود ۵ سالگی طبیعی هست و جای نگرانی ندارد. اما در صورت ادامه یافتن بیماری و مشاهده علائم آن در سنین بالای ۵، حتماً باید به درمان آن روی آورد تا بیماری بیش‌ازحد پیشرفت نکند.
نشانه‌های بیماری زانو پرانتزی چه مواردی است؟
علائم و نشانه‌هایی برای بیماری زانو پرانتزی وجود دارند که برخی از آن‌ها در ادامه آورده شده‌اند.
- ضعف عضلانی در عضله دوسر ران
- کاهش طول پایین‌تنه
- زانودرد یا احساس خستگی
- ساییدگی بیش‌ازاندازه در کناره‌های خارجی کفش
- راه رفتن اردک وار
درصورتی‌که چند مورد از این علائم را مشاهده کردید، حتماً برای تشخیص قطعی، به پزشک مراجعه نمایید.
تشخیص زانو پرانتزی به چه روشی انجام می‌شود؟
همان‌طور که گفته شد، تشخیص زانو پرانتزی نسبتاً آسان بوده و نیازی به تصویربرداری‌های پیچیده و استفاده از اشعه X-ray نمی‌باشد. برای تشخیص قطعی زانو پرانتزی، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا از تشخیص مطمئن باشید. پزشک معمولاً از نکات زیر استفاده می‌کند تا بیماری شمارا کاملاً تشخیص دهد و روند درمان را شروع کند.
- در بیماری زانو پرانتزی، کاسه زانو به سمت جلو کشیده می‌شود.
- از سوی دیگر، استخوان ران فرد به سمت بیرون کشیده شده است.
- چرخش استخوان درشت نی به سمت داخل، منجر به چرخیدن استخوان ران می‌گردد.
- پاها به سمت داخل کشیده می‌شوند، که این هم به علت چرخش استخوان درشت نی به سمت داخل می باشد.
علت به وجود آمدن زانو پرانتزی چیست؟
علت به وجود آمدن زانو پرانتزی می‌تواند موارد متعددی باشد. مواردی که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم می‌تواند علت به وجود آمدن زانو پرانتزی یا همان ژنو واروم باشند.
- وجود شکستگی در استخوان
- ابتلا به بیماری رماتیسم
- اضافه‌وزن کودکان
- ابتلا به بیماری راشیتیسم (نرمی استخوان)
- استفاده بیش‌ازاندازه از پوشک برای نوزادان
- کمبود ویتامین D
- ضعف در عضلات
- چرخش پا به سمت داخل
- عدم وجود هماهنگی در صفحه رشد
- پوسچر نامناسب (بد نشستن یا بد ایستادن)
- زود به راه افتادگی کودکان
- آرتروز
- ضربه خوردن زانو در فعالیت‌های کاری و …
- ضعف عضله همسترینگ
- مسمومیت با سرب و فلورید
- وضعیت مکانی نوزاد در رحم مادر
زانو پرانتزی چه عوارضی دارد؟
در دوران نوجوانی و جوانی، این بیماری معمولاً فقط حالت ظاهری نامناسب دارد و مشکلی به‌جز این موضوع ایجاد نمی‌کند. ولی در دوران بزرگ‌سالی، زانو پرانتزی می‌تواند به‌صورت درد در قسمت داخلی زانو خود را نشان دهد. این بیماری در صورت عدم درمان، سبب درد مفاصل مخصوصاً حین راه رفتن می‌شود. همچنین ممکن است در بزرگ‌سالی، پای پرانتزی ممکن است باعث پارگی یا بریدگی در غضروف زانو شود که می‌تواند باعث ایجاد آرتروز زانو شود.
درمان زانو پرانتزی به چه روش‌هایی انجام می‌شود؟
درمان زانو پرانتزی برای نوزادان و کودکان، به‌طورکلی لازم نیست و ضرورتی ندارد؛ زیرا بیماری به‌صورت خود به خودی و به‌مرورزمان رفع می‌شود.
برای پیشگیری از ایجاد زانو پرانتزی در بزرگ‌سالان، حتماً باید روش مناسب راه رفتن و نشستن استفاده شود و از نشستن چهارزانو خودداری گردد. برای درمان بزرگ‌سالان، می‌توان از حرکات تقویتی (برای عضلات سمت خارجی ساق و ران) و حرکات کششی (مخصوصاً در سمت کپسول داخلی زانو) استفاده کرد؛ همچنین آموزش الگوی راه رفتن مثلاً در یک خط فرضی، می‌تواند کمک‌کننده باشد. روش دیگر درمان، استفاده از فیزیوتراپی می‌باشد.
عواملی که‌‌باعث زانو درد می شوند، و درمان آن
آیا درمان زانو پرانتزی نیاز به جراحی دارد؟
همان‌طور که گفته شد، زانو پرانتزی با روش‌های معمول قابل‌درمان است؛ در حالت بدون درد زانو پرانتزی، فیزیوتراپی بهترین گزینه می‌باشد، و البته دیگر موارد درمانی که به آن اشاره شدند هم می‌توانند مفید باشند.
درصورتی‌که فرد برای بهبود وضعیت ظاهری یا از روی درد زیاد نیاز به عمل داشته باشد، یا اگر پزشک به علت زاویه بیش‌ازحد پاها، جراحی را توصیه کند، انجام این عمل مفید واقع می‌شود. بعد از انجام عمل، بیمار با استفاده از گچ یا بریس، به‌تدریج بهبود کامل را کسب می‌کند.
دقت داشته باشید که جراحی پا پرانتزی فرآیند ساده‌ای ندارد و با شرکت استخوان‌های ساق و قرار دهی دوباره آن‌ها در مکان صحیح همراه است. پس به‌غیراز موارد ضروری و با مشورت پزشک، سعی کنید با روش‌های دیگر به درمان پای پرانتزی بپردازید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟
شما در برخی موارد نیاز دارید حتماً به پزشک مراجعه کنید؛ مثلاً اگر تأثیر پای پرانتزی در یک پای شما به‌شدت بیشتری می‌باشد و به‌مرور افزایش می‌یابد یا اگر یک‌پا بیشتر از دیگری حالت پرانتزی دارد.
همچنین اگر در کودک انگشتان پا هنگام راه رفتن او به سمت داخل کشیده شده و حالت چرخش پنجه دارد، باید به پزشک مراجعه کنید. اگر فرزند شما با توجه به سنش قدکوتاهی دارد و به این سبب نمی‌تواند به‌راحتی راه رود یا صاف بایستد، و در کل اگر زاویه زانوها مانع راه رفتن صحیح کودک شد، مراجعه به پزشک ضروری می‌باشد.
سخن آخر
ما در این مطلب، سعی کردیم علت به وجود آمدن زانو پرانتزی، عوارض آن، روش‌های تشخیصی و درنهایت درمان این بیماری را برای شما به زبان ساده توضیح دهیم. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه و دریافت پاسخ برای سؤالات خود با ما از طریق سایت دکتر راعی در ارتباط باشید.
سؤالات متداول
- پای پرانتزی را چگونه تشخیص دهیم؟
این ناهنجاری با علائم ظاهری کاملاً قابل‌تشخیص است و زاویه داشتن ساق پا نسبت به ران، آن را کاملاً مشخص می‌کند. برای تشخیص قطعی به پزشک مراجعه کنید.
- علت به وجود آمدن زانو پرانتزی چیست؟
اضافه‌وزن در کودکان، کمبود ویتامین دی و راه رفتن یا نشستن نامناسب می‌تواند علت به وجود آمدن زانو پرانتزی باشد.
- درمان زانو پرانتزی با چه روش‌هایی امکان‌پذیر است؟
برای کودکان، درمان خاصی نیاز نیست و بزرگ‌سالان معمولاً با حرکات کششی و تقویتی به بهبودی کامل می‌رسند و مگر در موارد خاص نیازی به جراحی نیست.