آیا شما تا به حال ساختمان یا سازه‌ای را بدون ستون دیده‌اید؟ قطعا جواب شما به این پرسش خیر است. همانطور که هیچ ساختمانی بدون ستون استوار نخواهد بود انسان نیز بدون ستون فقرات نه تنها توانایی تحرک و پویایی نخواهد داشت بلکه توان پایداری و ایستادن نیز نخواهد داشت.
در این مقاله سعی شده راجع‌به این عضو بدن و همینطور بیماری‌های ستون فقرات، دلایل آن و راه درمان آن به شما عزیزان معرفی شود.
درباره ستون فقرات چه می‌دانید ؟
ستون فقرات بدن ما از انتهای جمجمه آغاز شده و مهره‌های آن به هم اتصال پیدا کرده‌اند و آخرین مهره آن به دنبالچه وصل شده و در انتهای بخش دنبالچه به پایان می‌رسد .
این ستون که باعث استواری بدن می‌شود از استخوان مهره، دیسک‌ها، نخاع، زردپی، عضلات و عروق خونی تشکیل شده.
تک تک این اعضا برای اینکه ستون فقرات شما با انعطاف‌پذیری و بدون درد کار کنند و همینطور از نخاع مراقبت کنند باید کاملا سالم باشند. پس شناخت بیماری‌های ستون فقرات و راه‌های جلوگیری از آن می‌تواند در بهبود وضعیت زندگی شما عزیزان موثر باشد.
در رابطه با تعداد مهره‌های ستون فقرات بهتر است بدانید که این ستون دارای بیست و چهار مهره است. اما بعضی از منابع آن را سی و سه مهره اعلام می‌کنند. دلیل این اختلاف این است که برخی مهره‌های لگن خاصره را نیز جزو ستون فقرات معرفی می‌کنند.
بیماری‌های ستون فقرات چیست؟
حال که راجع‌به این ستون بدن دانستیم بهتر است به برسی بیماری‌های ستون فقرات بپردازیم .
درد در بخش کمر می‌تواند نشانه بیماری ستون فقرات باشد. مهم‌ترین و شایع‌ترین بیماری‌های ستون فقرات که در این مقاله راجع‌به آن‌ها صحبت خواهد شد، عبارتند از:
۱. بیرون زدگی دیسک کمر
۲. بیرون زدگی دیسک گردن
۳. تنگی کانال نخاعی
۴. سر خوردگی مهره‌های ستون فقرات
۵. تومور نخاع
۶. تومور مهره‌های ستون فقرات
۷. عفونت‌های ستون فقرات
۸. ضربه‌های وارد به ستون فقرات
بیرون زدگی دیسک کمر
شایع‌ترین بیماری ستون فقرات که افراد زیادی را به مطب دکتران و متخصصان این زمینه می‌کشد بیرون زدگی دیسک کمر می‌باشد. اگر بخواهیم دلایل بیرون زدگی دیسک کمر را شرح دهیم از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به افزایش سن، فشارهای فیزیکی مانند ضربه به ستون فقرات و سیگار اشاره کرد. این عوامل ممکن است در ابتدا سبب خشکی بافت شوند اما در ادامه باعث آسیب به آن و در نهایت منجر به بیرون زدن دیسک کمر می‌گردند.
اگر بخواهیم راجع به علائم این بیماری صحبت کنیم می‌توان گفت که این بیماری معمولا خود را با کمر درد نشان می‌دهد و سپس درد آن به دست‌ها و پاها نیز می‌رسد و درد آن بیشتر به صورت عضلانی است.
البته با وجود پیشرفت علم پزشکی می‌توان گفت که طیف وسیعی از درمان‌ها شامل، درمان‌های دارویی و غیر جراحی تا عمل جراحی باز، حتی می‌توان از روش‌های عمل جراحی لیزی نیز برای این منظور بهره برد.
بیرون زدن دیسک گردن
گردن نیز مانند دیسک کمر یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ستون فقرات می‌باشد. البته در این نوع بیماری به جای درد کمر فرد بیمار درد گردن دارد و درد گردن به دست‌ها و پاها سرایت می‌کند.
تنگی کانال نخاعی
یکی دیگر از بیماری‌های ستون فقرات تنگی کانال نخاعی است. در این بیماری با افزایش حجم ربات‌ها و ایجاد ضایعه‌های استخوانی غیر طبیعی باعث می‌شود که فضای کانال درون مهره‌های ستون فقرات که محل عبور نخاع است محدود شود.
علائم این بیماری در گردن به‌صورت گزگز دست‌ها، ضعف دست‌ها و در کمر به شکل ضعف پاها و نیاز به استراحت زیاد در حین پیاده‌روی روزمره است. به طوری که فرد بیمار توان حرکت خود را در دراز مدت ممکن است از دست بدهد.
تنها راه درمان قطعی عارضه تنگی کانال نخاعی عمل جراحی باز است. البته در مواردی که این بیماری خفیف‌تر است، می‌توانیم از تزریق داخل ستون فقرات و یا راه‌حل‌های درمانی به کمک دارو و یا فیزیوتراپی استفاده کرد.
تومورهای نخاعی
در ابتدا باید به این موضوع بپردازیم که تومور نخاعی چگونه بیماریی است. در واقع اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم تومور نخاعی بیماری است که سلول‌های نخاعی رشد غیر قابل کنترلی پیدا خواهند کرد. اگر به موقع برای این بیماری ستون فقرات به پزشک مراجعه شود می‌توان جلوی آسیب دائمی به نخاع را بگیرند.
این نوع از تومورها معمولا از عفونت و یا سرطان بخش دیگر بدن گسترش می‌یابند. بنابراین می‌توان گفت از جمله دلایل تومور نخاعی گسترش بیماری در بخش‌های دیگر بدن است.
این تومور نیز مانند همه تومورها می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم باشد. از علائم آن می‌توان ضعف در دست‌ها و یا ضعف در پاها اشاره کرد. علاوه‌بر آن اختلال در کنترل ادرار نیز می‌تواند نشان‌دهنده تومور نخاعی باشد. همین طور درد در کمر نیز از علایم این بیماری ستون فقرات است. این درد به مرور زمان افزایش می‌یابد و در شب تشدید می‌شود. البته باید توجه داشت که تا زمانی که فرد به متخصص مراجعه نکرده نمی‌توان در این باره نظر قطعی داد.
در رابطه با درمان این تومور باید گفت که نسبت به تومورهای مغزی شیوع کمتری دارند و می‌توان از جراحی برای درمان نسبی آن استفاده کرد.
تومور مهره‌های ستون فقرات
این بیماری نیز مانند تومور نخاعی است اما سلول‌های توموری در کنارهای نخاع و ستون فقرات رشد می‌کنند.
عفونت‌های ستون فقرات
این بیماری ستون فقرات بسیار نادر است. البته این به این معنا نیست کسی از این بیماری رنج نمی‌برد.
در واقع این بیماری می‌تواند به علت ضعف ایمنی بدن در مقابل عفونت‌ها و همین طور وجود عفونت در قسمت‌هایی از بدن که بعد از جراحی پدیدار می‌شوند، بروز یابد.
علائم آن تا حدودی مانند علائم تومور مهره‌های ستون فقرات و تومور نخاعی است، اما ممکن است به‌صورت عفونت‌های چرکی، سل، تب مالت، قارچ و… خود را نمایان کند.
در این نوع بیماری مهم‌تر از درمان پیشگیری است. در صورتی که کمر، گردن، لگن و یا ستون فقرات شما نیاز به عمل جراحی پیدا کرد، سعی کنید بهداشت بعد عمل را رعایت کنید. چرک خشک‌کن‌ها و داروهای خود را درست و به موقع مصرف فرمایید تا از بروز چنین عوارضی در بدن جلوگیری شود.
ضربه و فشارهای وارده به ستون فقرات
مجموعه‌ای دیگر از شایع‌ترین بیماری‌های ستون فقرات مربوط به ضربه‌های وارد به ستون فقرات می‌شود، که در ایران مهم‌ترین دلیل آن رانندگی و سقوط از ارتفاع است. البته بعضی از مسائل مانند عدم رعایت آناتومی هنگام استفاده از رایانه یا گوشی تلفن همراه و یا رانندگی می‌تواند به ستون فقرات علی‌الخصوص گردن شما آسیب وارد کند. بهتر است نحوه درست قرارگیری سر و بدن را در فعالیت‌های مختلف بررسی کنید تا سر، گردن و بدن در راستای مناسبی قرار گیرند.
نتیجه‌گیری
ستون فقرات بخش مهمی در بدن ما است و بیماری‌های مربوط به ستون فقرات آن را تهدید می‌کنند. برای محافظت و مراقبت از آن می‌بایست به نحوه نشستن توجه کرد. همچنین انجام چند حرکت یوگا در روز به استحکام آن کمک می‌کند. در صورت بروز هرگونه درد در ناحیه کمر فورا به پزشک متخصص مراجعه کنید.