درمان تنگی کانال نخاعی
در دنیای امروز بیماریها و اختلالات زیادی مربوط به ستون فقرات در افراد پیر و جوان مشاهده میشود. این بیماریها انواع مختلفی دارند، یکی از آنها تنگی کانال نخاعی است. این اختلال در فرد مشکلاتی را پدید میآورد که ایجاد درد پیشرونده و شدید در ناحیه ساق پا، ران و باسن در حالت ایستاده و یا نشستن و راه رفتن یکی از آنهاست که ممکن است در یک طرف و یا هر دو طرف بروز پیدا کند.
تنگی کانال نخاعی چیست؟
در بین اسخوانهای ستون مهره سوراخهایی وجود دارد، هنگامی که استخوانهای ستون مهره روی هم قرار گرفته و ستون فقرات را به وجود میآورند، این سوراخها، کانالی را به نام کانال نخاعی ایجاد میکنند که اعصاب از درون آن عبور میکند. برخی عوامل ممکن است باعث تنگی کانال نخاعی و فشار بر روی اعصاب شوند و در نتیجه مشکلات و عوارضی را برای فرد مبتلا به این بیماری به دنبال داشته باشند.
چه عواملی باعث تنگی کانال نخاعی میشوند؟
عوامل مختلفی وجود دارند که میتوانند باعث تنگی کانال نخاعی شده و اختلالات و مشکلات بعد از آن را برای فرد ایجاد کنند. برخی از این عوامل را در ادامه نام برده و بررسی میکنیم:
- اولین موردی که میتوانیم به عنوان عامل ایجاد این عارضه به آن اشاره کنیم، عوامل ژنتیکی است. در حقیقت برخی افراد به صورت ارثی و ژنتیکی دارای کانال نخاعی کوچک تری نسبت به سایر افراد هستند و این موضوع زمینه تنگی این کانال را برای این افراد به وجود میآورد.
- یکی دیگر از عوامل ایجاد کننده تنگی کانال نخاعی افزایش سن است. در نتیجه ی افزایش سن ساختارهایی به نام فاست دچار فرسایش و تغییر شکل شده و از حالت عادی بزرگتر میشوند. در حقیقت با افزایش سن عضلات تحلیل رفته و کوچک میشوند، همینطور رباط ها که ساختارهایی برای اتصال استخوانها به یکدیگر هستند، شل میشوند و این امر موجب وارد شدن فشار بر روی فاستها شده و سبب ناپایداری و لقی شدن آنها میشود. به دنبال آن فاستها سطح تماس خود را افزایش داده تا بتوانند فشار ناشی از وزن انسان را تحمل کنند و در نهایت همهی این امور موجب تنگی کانال نخاعی میشود.
- علاوه بر اینها عوامل دیگری نیز وجود دارند که ممکن است سبب تنگ شدن این کانال مهم در بدن فرد شوند. به عنوان مثال وضعیت شغلی فرد و شرایط او در هنگام کار میتواند باعث ایجاد این عارضه شود، مثلا خم و راست شدن زیاد و یا حرکت به عقب و جلو و یا چپ و راست به صورت مکرر میتواند عامل ایجاد کنندهی تنگی کانال نخاعی باشد.
- وراثت نیز از دیگر دلایلی است که ممکن است در ایجاد این اختلال نقش تعیین کنندهای داشته باشد. افرادی که دارای سابقه خانوادگی این اختلال هستند، افراد مستعد در ابتلا به این بیماری محسوب میشوند. به عنوان مثال اگر خواهر، برادر، پدر و یا مادر فردی دچار تنگی کانال نخاعی باشد، فرد در خطر بالای ابتلا به این بیماری قرار خواهد گرفت.
- برخی از عوامل و بیماریهای مادرزادی میتوانند در نهایت منجر به این عارضه شوند. به عنوان مثال فردی که به بیماری آکندروپلازی (به معنای داشتن دستهای کوتاه و پاهای کوتاه و سرهای بزرگ) مبتلا هستند به طور معمول حفرهی کانال نخاعی آنها کوچک تر است، بنابراین مستعد ابتلا به تنگی کانال نخاعی خواهند بود. معمولا این عارضه در افراد مبتلا به آکندروپلازی پس از ۳۰ سالگی بروز پیدا میکند.
- علاوه بر این بیماری مادرزادی، بیماریهای دیگری نیز مانند بیماریهای روماتیسمی از قبیل آرتریت روماتوئید و همینطور اسپوندیلیت آنکیلوزان نیز مستعد ابتلا به این اختلال هستند.
راههای تشخیص تنگی کانال نخاعی چیست؟
برای تشخیص دقیق تر تنگی کانال نخاعی معمولا پزشک پس از بررسیهای عصبی برای مطمئن شدن از وجود این بیماری روش MRI را پیشنهاد کرده و انجام میدهد. در این روش تمام مشکلات از قبیل تنگی کانال نخاعی، تومور و یا هر ضایعهی دیگری در این ناحیه مشخص خواهد شد. همچنین خوب است بدانید که در این روش از اشعه ایکس استفاده نمیشود و این مورد یکی از مزیتهای MRI محسوب میشود. در صورت تشخیص تنگی کانال نخاعی، به صورت شدید، متوسط و خفیف به پزشک گزارش خواهد شد.
عوارض تنگی کانال نخاعی چیست؟
در بسیاری از بیماران علائم و عوارض تنگ شدن کانال نخاعی در هر دو ناحیه گردن و کمر مشاهده میشود، در برخی از افراد که بیماری پیشرفت بیشتر و زیادتری داشته است، علائم مربوط به روده و مثانه نیز قابل مشاهده خواهد بود که میتوانند باعث عوارضی همچون عدم کنترل ادرار و مدفوع و همچنین مشکلات و عوارض دستگاه گوارش شوند.
برخی از افراد نیز وجود دارند که علائم خفیف تنگی کانال نخاعی در آنها بروز پیدا میکند، اما آنها را جدی نگرفته و ساده از کنارشان عبور میکنند. این افراد معمولا دچار نوع شدید بیماری شده و با علائم فلج دست و یا پاها و با استفاده از ویلچر به بیمارستان یا پزشک ارتوپد مراجعه میکنند. این افراد معمولا باید هرچه سریع تر جراحی شوند، در غیر این صورت ممکن است آسیبی برگشت ناپذیر به نخاع و رشتههای عصبی فرد وارد شود و دچار فلج دائمی و بیحسی اعضا و اندامهای مربوطه شود.
علت و علائم تنگی کانال نخاعی چیست؟
درمان تنگی کانال نخاعی چگونه است؟
برای درمان تنگی کانال نخاعی روشهای درمانی مختلفی وجود دارد که در ادامه برخی از آنها را بررسی میکنیم.
اولین راه برای درمان این بیماری استفاده و مصرف داروهای ضد التهاب است، انجام تمرینات و حرکات فیزیوتراپی نیز یکی از روشها برای بهبود و درمان تنگ شدن این کانال است. در برخی افراد مانیپولاسیون طب سوزنی و همچنین تزریق برخی سرمها در داخل ستون مهرهها نیز پاسخگو بوده است.
در صورتی که بیماری فرد به هیچ یک از این روشهای درمانی غیر جراحی پاسخگو نبوده و علائمی از بهبود در فرد مشاهده نشود، پزشک روش عمل جراحی را به فرد توصیه خواهد کرد. البته توجه داشته باشید که در افرادی که تنگی کانال نخاعی به صورت شدید و دارای علائم عصبی در آنها وجود دارد، از همان ابتدا بهتر است از روش جراحی استفاده شود تا از بروز علائم عصبی شدید تر و یا جبران ناپذیر دیگر در آنها جلوگیری شود. مشکل و اختلال در کنترل ادرار و مدفوع و یا مشکلات راه رفتن نمونههایی از علائم عصبی هستند که در این افراد وجود دارند.
بنابراین روشهای غیر جراحی در افرادی که به صورت خفیف و بدون علائم عصبی مبتلا به این بیماری یعنی تنگی کانال نخاعی هستند، استفاده میشود. روشهای غیر جراحی در بیشتر مواقع باعث بهبود این بیماری میشود، اما اگر استفاده از این روشها تاثیرگذار نبود، روش جراحی به عنوان آخرین راه درمان پیشنهاد خواهد شد.
روش عمل جراحی برای درمان تنگی کانال نخاعی نیز انواع مختلفی دارد و به شیوههای گوناگون ممکن است انجام شود. یکی از این روشها استفاده از آندوسکوپ است که به ندرت برای درمان این اختلال استفاده میشود. علاوه بر آندوسکوپ گاهی برای انجام عمل جراحی از لولههای مخصوصی استفاده میشود. گاهی نیز عمل جراحی کلاسیک انجام میشود که در واقع نوعی عمل جراحی است که بصورت باز انجام میشود، اما وسیله گذاری در آن به کار نمیرود. آخرین راه درمان تنگی کانال نخاعی انجام عمل جراحی به صورت باز همراه با استفاده از وسیلهگذاری است که برای بیماران مبتلا به نوع شدید این بیماری مورد استفاده قرار میگیرد.