درد عضلانی و سندرم درد عضله
حتماً برایتان پیش‌آمده که در یک‌قسمتی از عضلات بدنتان احساس گرفتگی و درد شدید داشته باشید. گاهی این درد فقط به علت سرما و گرمای شدید یا حرکات ناگهانی است که در این صورت با استراحت و ماساژ قابل‌درمان است. اما چه اتفاقی می‌افتد اگر این درد به‌صورت مزمن و با در برگرفتن قسمت بزرگی از اندام‌ها همراه باشد؟
درد عضلانی و سندرم درد عضله یک نوع بیماری رایج ناتوان‌کننده‌ی عضلات و بافتهای نرم بدن است. در این بیماری، درد از یک یا چند نقطه‌ی دردناک شروع‌شده و با یا بدون فشار و تحریک نیز افزایش می‌یابد و در یک یا چند اندام گسترده می‌شود. چون اکثر مردم این بیماری را با فیبرومیالژی اشتباه می‌گیرند، ما در این مقاله تفاوت آن‌ها را روشن می‌کنیم.
سندرم درد عضله چیست؟
معادل انگلیسی این سندرم، Myofascial pain syndrome است و در ساختار خود کاملاً تعریف این بیماری را نشان می‌دهد. به این معنا که سندرم نام‌برده شده تنها روی عضلات اثر نمی‌کند بلکه بافتهای نرم بدن را نیز دچار درد مزمن می‌کند. منظور از بافت نرم در این قسمت فاسیا است که بافتی نازک، سفید و متصل شونده است که به دور هر عضله‌ی بدن می‌پیچد. درد عضلانی و سندرم درد عضله، چیزی نیست که بتوان گفت به‌طور مخصوصی در افرادی اتفاق می‌افتد، بلکه هرکسی در هر قسمت از زندگی ممکن است آن را تجربه کند. در این سندرم شما دردی را به مدت طولانی در یک قسمت مشخص از بدنتان حس می‌کنید و در این بخش بدن نقاطی وجود دارند که به آن‌ها نقاط حساس می‌گوییم. این نقاط زمانی که لمس می‌شوند حالت سوزن سوزن شدن دارند و پس‌ازآن درد در کل قسمت آن عضله پخش می‌شود.
اما در این نقاط چه اتفاقی می‌افتد؟ این نقاط قسمت‌هایی هستند که به صورتی دچار گرفتگی شده و خون‌رسانی به فیبر‌های عضلانی مختل می‌شود. با کاهش خون‌رسانی و کاهش اکسیژن در بخش فیبری و همچنین افزایش مواد زائد، این قسمت‌ها به بقیه‌ی بخش‌های فیبری سیگنال درد ارسال می‌کنند. در این هنگام مغز به شما فرمان عدم استفاده از آن عضله را می‌دهد که در این صورت باعث تضعیف هرچه بیش‌تر عضله شده و تعداد نقاط درد را افزایش می‌دهد.
نشانه‌های درد عضلانی و سندرم درد عضله
نشانه‌های درد عضلانی و سندرم درد عضله از یک فردبه‌فرد دیگر کاملاً متفاوت است. گاهی در یک فرد به‌صورت ناگهانی ایجاد می‌شود و دوباره قطع می‌شود، درحالی‌که در افرادی می‌تواند همیشگی باشد. برخی از رایج‌ترین علائم این سندرم عبارت‌اند از:
- درد‌هایی که به‌صورت عمیق، تپنده و گرفتگی در عضلات فرد توصیف می‌شوند.
- حضور نقاط درد
- عضلات حساس و دردناک
- تضعیف عضلات مبتلا شده
- کاهش دامنه‌ی حرکات در بخش آسیب‌دیده (مثلاً ممکن است نتوانید به‌آسانی بازوی خود را بچرخانید)
گاهی افراد در کنار علائم گفته‌شده در بالا، مشکلات دیگری را گزارش می‌کنند. ازجمله‌ی این عوارض عبارت‌اند از:
- سردرد
- اختلالات خوابیدن
- خستگی
- استرس ، اضطراب و افسردگی
درد عضلانی و سندرم درد عضله می‌تواند دلایل کاملاً متفاوتی نیز داشته باشد و هنوز هیچ توافقی بر علت اصلی این سندرم وجود ندارد. برخی از علل مهم به شرح زیر هستند:
- آسیب عضلانی
- کشیدگی‌های عضله
- تضعیف عضلانی به علت کاهش فعالیت‌های بدنی
- زندگی و یا کار کردن در یک محیط سرد
- استرس‌های روحی و روانی
- اختلالات متابولیکی و هورمونی مثل مشکلات تیروئید و یا دیابت
- کبود ویتامین‌ها مثل ویتامین D و فولاد
- حضور عفونت‌های مزمن در بدن فرد
تشخیص سندرم درد عضلانی
آیا با حضور یک درد ساده می‌توان نتیجه‌گیری کرد؟ چگونه درد عضلانی و سندرم درد عضله را تشخیص دهیم؟ باید بگوییم که تشخیص این سندرم به این راحتی‌ها انجام نمی‌شود. ممکن است با خیلی از بیماری‌ها و مشکلات دیگر هم‌پوشی داشته باشد مثلاً وقتی درد عضلانی دارید احتمال دارد که به‌اشتباه مشکلی در عصب و یا حتی رباط‌های بدن شما تشخیص داده شود.
درد عضلانی و سندرم درد عضله راه تشخیص خاصی مانند تست‌های آزمایشگاهی، نمونه‌برداری و عکس‌برداری ندارد. از طرفی هیچ نشانه‌ی قابل‌مشاهده‌ای مثل گرمای غیرمعمول عضله، قرمزی و یا التهاب نیز وجود ندارد. پس بهترین راه برای تشخیص، معاینه‌ی بالینی توسط پزشک است. به این صورت که تمامی بخش حساس شده‌ی عضله را لمس می‌کند تا بتواند نقطه‌ی اصلی درد و میزان و نوع درد را پیدا کند.
در این حین معاینه کننده برای تشخیص درد عضلانی و سندرم درد عضله از شما سوا لاتی می‌پرسد که با آن‌ها میزان و کیفیت درد مشخص می‌شود. این سؤالات باعث کنار گذاشتن تشخیص‌های افتراقی نیز می‌شوند، مانند:
- درد را کجا حس می‌کنید؟
- درد خود را چگونه توصیف می‌کنید؟
- چند بار ممکن است در روز درد را حس کنید؟
- چه چیزی درد را بهتر می‌کند؟
- چیزی دردتان را بدتر می‌کند؟
درمان درد عضلانی و سندرم درد عضله چیست؟
درمان درد عضلانی و سندرم درد عضله بسیار آسان و موفقیت‌آمیز خواهد بود؛ اگر زود به پزشک مراجعه کنید. بهتر است در زمان احساس مزمن شدن درد در بدنتان هرچه سریع‌تر برای تشخیص و درمان اقدام کنید. پس از تشخیص، پزشک شما ممکن است درمان ترکیبی را برای شما آغاز کند. برخی از درمان‌های رایج‌تر عبارت‌اند از:
- فیزیوتراپی: جهت تقویت، افزایش کشش و آرام‌سازی عضلات
- طب سوزنی: ورود سوزن‌ها به نقاط درد برای کاهش گرفتگی و بازگشت جریان خون و درنتیجه رهاسازی عضله
- تزریق: تزریق آرام‌بخش به نقاط درد مانند لیدوکائین
- اسپری و کشش: اسپری کردن مواد سردکننده روی بخش نقاط درد و سپس به‌آرامی عضله‌ی گرفته را کشش دهید.
- نوردرمانی با سطح کم: به‌عبارت‌دیگر لیزر سرد که باعث تحریک بافت شده و با آزادسازی مواد شیمیایی درد را کاهش می‌دهد.
- امواج صوتی: با استفاده از Ultrasound می‌توان بافت موردنظر را تحریک کرد.
- تحریک عصبی از طریق پوست (TENS): تحریک بافت موردنظر با ولتاژ پایین الکتریکی
- طب سوزنی در کنار طب آرام‌سازی روانی که در رفع مشکلات خواب نیز تأثیرگذار است.
جمع‌بندی
درد عضلانی و سندرم درد عضله شرایطی است که در آن بدن شما دچار یک درد مزمن اما در یک بخش خاص می‌شود. این درد می‌تواند کیفیت زندگی شمارا تغییر دهد و مشکلاتی اعم از سردرد و بی‌خوابی را نیز ایجاد کند. بهترین راه جلوگیری از این اتفاق داشتن تغذیه‌ی مناسب و اطمینان از دریافت مواد مغذی مانند کلسیم و ویتامین دی است. البته که داشتن سبک زندگی سالم و ورزش کردن نیز فاکتور مهمی برای جلوگیری از آسیب‌های عضلانی می‌باشد.
هرگاه احساس درد در عضلات خود داشتید بهتر است برای رفع آن اقدامات اولیه را انجام دهید و اگر طی مدتی رفع نشد، برای تشخیص درد عضلانی و سندرم درد عضله به مراقبین سلامت و پزشکان مراجعه کنید.